İnsan bir kara canlısıdır. Karada yaşamak için yaratılmıştır. Çağlar boyunca deniz insanın geçim ve beslenme kaynağı olmuş, olağan üstü uyum yeteneğiyle insanoğlu deniz yaşamına da uyum sağlamıştır. Ancak bu uyumun temel ilkeleri vardır.Unutulmamalıdır ki deniz bize değil,biz ona uymak zorundayız.Aksi halde,bizler için bir nimet kapısı olan ve yeryüzünün üçte ikisini kaplayan bu su kütlesi hayatımız için ciddi tehlikeler doğurabilir.Şimdi bu tehlikeleri ve bunlardan korunma yollarını,yüzyıllardır tecrübelerle belirlenmiş olan ve uluslar arası sözleşmelerle korunan maddeler ışığında inceleyelim.
Bu maddeler şu başlıklar altında toplanır:
Solas-74:Safety of Life At Sea
1974Yılında uluslararası bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirilmiştir.Denizde canlı kalma teknikleri,kazalardan korunma yolları ve cankurtarma araçlarının standartlarını belirler.
STCW-95:Sea Training Concortium of World
Denizcilik eğitiminin, teknik içeriğin yanı sıra Solas ilkelerine uygun verilmesini de temin eder.En son 1995 yılında toplanmıştır.
Marpol-75:Çevre sözleşmesidir. Deniz kirliliğinin önlenmesi ve deniz yaşamının korunmasını temin eder.1975 de imzalanmıştır.
Bütün bu sözleşmeler denizde canlı kalabilme ilkeleri olarak şunları belirlemişlerdir;
1-Eğitim
2-Bilgi
3-Kendini kontrol
4-Teçhizatı iyi kullanma
Acil Durum Türleri:
1-Çatışma (İki ya da daha fazla geminin çarpışması)
2-Karaya oturma
3-Yangın
4-Tehlikeli yüklerin reaksiyonu (Kimyasal maddelerin,petrol yada türevlerinin sızması,alev alması)
5-Yükün kayması (Yoğunluğu yüksek maddelerin gemi dengesini bozacak şekilde yerinden kayması)
6-Makine dairesi patlaması ve yangını
7-Denize adam düşmesi (Bir personel yada yolcunun denize düşmesi)
8-Batma
Bu gibi acil durumlarda kullanılmak üzere şu teçhizatların gemilerde bulunması zorunludur:
1-Kişisel can kurtarma araçları (Can yeleği,can simidi,termal suit)
2-Görünür ışıklar (İşaret fişeği,yüzer duman kandili,can yeleği ışıkları)
3-Can kurtarma vasıtaları (Zodiak bot,filika,kapalı filika,can Salı)
5-Can kurtarma vasıtalarını denize indirme,bindirme düzenekleri (Filika ve bot vinçleri)
6-Diğer can kurtarma aletleri ve donanımları
Şimdi bu donanımlardan bazılarını tanıyalım
Can simidi:
Halka şeklinde,suda batmayan maddelerden (elyaf,plastik,mantar) yapılmış bir can kurtarma aracıdır.Deniz de kazazedenin su üzerinde kalabilmesini sağlar.
Solas-74 de belirtilen şu standartlara göre üretilir;
Dış çapı 80cm den büyük, iç çapı 40cm den küçük olmamalıdır.Bir gemide en az 4 adet sancak da(geminin baş tarafına bakarken sağ taraf),4 adet de iskelede(geminin baş tarafına bakarken sol taraf) olmalıdır.8 taneden yarısı ışıklı olmalıdır.Bu ışıklı can simitlerinden 2 tanesi,hem ışıklı,hem de dumanlı olmalıdır.
Can simitlerinin çevresinde 4 halat bulunur.Bunlar kazazedelerin tutunup bir arada kalabilmelerini sağlar.
Can simitleri 2,5kg dan ağır olmamalı ve en az 14,5kg ağırlığı (omuz üzerinden itibaren vücut ağırlığı) su üzerinde tutabilmelidirler.Standart turuncu renkte imal edilmelidirler(Turuncu renk,dalga boyu kısa,çok uzaklardan görülebilen ve deniz ortamında çevresiyle en iyi karşıtlığı sağlayabilen renktir.Bu nedenle bütün acil durum malzemeleri bu renkte imal edilirler).Üzerinde geminin ismi ve bağlı olduğu liman yazmalıdır.Bu,arama kurtarma faaliyetlerinde önemli bir ayrıntıdır.
Açık havada -30 ile +60 derece sıcaklıklarda bozulmadan kalabilmeli,denizde –10 ile +30 derece sıcaklıklarına dayanabilmelidir.Çürümeye,korozyona,yağ ve petrole karşı dayanıklı olmalıdır.Üzerinde radar yansıtıcı (metal ağlar) ve ışıkta parlayan çıkartmalar olmalıdır.30 metre yükseklikten atıldığında kırılmamalıdır.
Can yelekleri:
Can yeleklerindeki amaç,sırt üstü yatırmak ve solunum yollarını su üstünde tutmaktır.
Çok kısa sürede giyilebilmelidir. Su yüzeyinde kazazedeyi 5 sn içinde sırt üstü pozisyonuna getirebilmelidir. Rengi turuncu olmalıdır. Sesli uyarı için düdük, görsel uyarı için ışık bulunmalıdır.
DENİZDE SAĞ KALMA
Deniz üstünde bulunan en modern teknelerin bile herhangi bir acil durum nedeniyle batma risk bulunmaktadır. Bu nedenle denize çıkan tüm personelin “denizde sağ kalma” konusunda yeterince eğitimli olması gerekmektedir.
Unutulmamalıdır ki, ancak iyi eğitimli bir personel denizde uzun süre hayatını idame ettirerek, kurtarılana kadar hayatta kalmayı başarabilecektir.
Batmaya Neden Olabilecek Acil Durum Türleri:
1- Yangın.
2- Çatışma.
3- Karaya oturma
4- Meteorolojik veya teknik nedenlerle su alma
Yukarıda belirtilen acil durumlarla karşılaşılmış, teknenin kurtarılması için gereken her şey yapılmış ve tekne kurtarılamamışsa kaptan tarafından verilen emirle tekne terk edilir. “Tekneyi Terk” emri verilmeden asla tekne terk edilmemelidir. Teknede kalınmasının mümkün olduğu hallerde, yaşamın birlikte korunabilmesi için, bütün personelin teknede kalması en uygun hareket olacaktır.
Kazazedeler için Ana Tehlikeler
Bir tekneyi terk etmek zorunda kalan kazazedelerin karşılaştığı tehlikeler şunlardır.
1- Boğulma
2- Donma
3- Susuzluk
4- Batan teknenin oluşturduğu tehlikeler
a) Girdap
b) Tekneden sızan akaryakıt ve bunun oluşturacağı yangın
Tekneyi terk ve denizde sağ kalma prosedürü kazazedenin hayatını tehdit eden bu faktörleri minimize edecek şekilde hazırlanmıştır. Söz konusu prosedürün denize çıkan bütün kişiler tarafından bilinmesi gerekmektedir.
TEKNEYİ TERK
Tekneyi terk emri kaptan tarafından verilir. Bu karar kaptanın sorumluluğu altındadır. Tekneyi terk emri; teknenin kurtarılmasının mümkün olmadığı veya teknenin kurtarılması için yapılması gereken her şeyin yapılmasına rağmen umudun kalmadığı durumlarda verilir.
Tekneyi terk emrinden önce personel acil durum ile mücadele ediyor olacaktır. Bu arada yolcular veya misafirler ise güvenli bir yerde bekletilmeli ve tekneyi terke hazır olmalıdır. Eğer acil durum çok hızlı gelişmiş ve ani bir şekilde batma riski oluşmuşsa, kaptan acil durumla mücadele etmeden doğrudan tekneyi terk emri verebilir.
Tekneyi Terk Emri Verilmesi Durumunda Başlangıçta Yapılacaklar
1- Soğuktan koruyucu elbiseler giyilir :
Vücudu sıcak tutacak kıyafetler giyilmelidir . Yün kıyafetler tercih sebebidir. Varsa bu giysilerin üzerine yağmurluk, kaban giyilebilir. Giysiler, can salında vücudunun ısı kaybını önleyerek hayatta kalma şansını arttıracaktır. Suyun içinde kalacak personel için de giysiler önemlidir. Suyla ilk temasta soğuk şoku insanı felç edebilir hatta öldürebilir. Giysiler bu şokun etkisini azaltacak, giysi katları arasında kalan hava can yeleği gibi insanın su üstünde kalmasını sağlayacaktır.
2- Bu kıyafetin üzerine can yeleği giyilir.
3- Zaman varsa enerji verici basit gıdalar alınmalı, bir şeyler içilmelidir.
4- Can salına konulacak ilave malzemeler alınır.
Tekne terk edilirken zaman müsaitse can salı içinde bulunmayan aşağıda listesi verilmiş ilave malzeme can salına alınmalıdır.
EPIRB
SART
GPS
VHF el telsizi
El pusulası
Bölge haritası
Dürbün
İşaret fişekleri (can salındakilere ilaveten)
Yiyecek ve içecek (can salındakilere ilaveten)
Radar reflektörü
Tekneyi terk durumu için hazırlanmış su geçirmez bir çanta (Acil Durum Çantası)
Not: Tekneyi terk sırasında servis botumuz denizdeyse veya denize indirilmesi güvenlik açısından sorun yaratmayacaksa, can salıyla tekne terk edilirken servis botunun da yanımıza alınmasında büyük fayda vardır.
5- Tekneyi terk yerlerine gidilir
Tekneyi Terk Yerlerinde Yapılacaklar
1- Yolcu veya misafirlerin kıyafet ve can yeleklerinin kontrolü.
2- Can salına alınacak ek malzemenin kontrolü.