Giritli Mustafa Paşa Hanı, İstanbul’un Fatih ilçesinde Çakmakçılar Yokuşu ile Fincancılar Sokak’ın kesiştiği köşede bulunup, Sümbüllü Han’a bitişik olarak inşa edilmiştir. 19. yüzyılda 1868 öncesi bir zamana tarihlenen han, kimi kaynaklarda ve kendi tabelasında Mustafa Paşa Hanı olarak geçmektedir. Buna ek olarak 18. Yüzyıl özellikleri gösterdiği de iddia edilmektedir.
Ticaret ve büro hanı özelliklerini bir arada gösterdiğinden ‘geçiş hanı olarak nitelendirilir.
Özel mülkiyete sahip yapı tescilli hanlar arasındadır.
Bugün hala inşa edildiği fonksiyonu koruması dikkat çekicidir.
Hanın içinde çoğunlukla toptan ticaret, kısmen de imalat yapılır. Dışa bakan dükkânlarda ise perakende ticaret yapılmaktadır. Çakmakçılar Yokuşu’na bakan bölümde yazma ve eşarpçılar; Fincancılar Sokak üzerindeki dükkânlarında ise çeyizlik eşyalar satılmaktadır.[1]
Giritli Mustafa Paşa Hanı’nın önemli sakinlerinden biri de perde terzileridir.
Zemin katında bağımsız dükkânlar olan hanın üst katlarında kimisi doğrudan galeri boşluğuna, kimisi galeri boşluğunun etrafını çevreleyen koridora bakan bürolar bulunmaktadır.
19. yüzyıl hanlarının bazılarında olduğu gibi Giritli Mustafa Paşa Hanı da Klasik Osmanlı hanlarını çağrıştıran özelliklerinin yanında batıdan gelen dekoratif eleman ve mimari üslupları da taşımaktadır.
3 katlı hanın inşasında taş ve tuğla kullanılmıştır. Biçim olarak ticaret hanlarına benzemekte fakat cephesindeki dekorasyonlar sebebiyle geçiş hanı olarak kabul edilmektedir. Genel plan şeması ise korunmuştur.
Tek girişi Fincancılar Sokak üzerindeki kemerli giriştendir. Geniş koridorun ardından kapalı avlusuna ulaşılır. Avlunun diğer ucundaki merdivenden üst katlara çıkılır.
Geleneksel Osmanlı han tipolojisine göre küçülen avlunun üzeri bugün camlı metal bir strüktürle örtülü görülmektedir. Pervititch haritalarında da avlusu çatısıyla çizilen hanın özgün halinde açık avlulu olduğu belirtilir. Geleneksel Osmanlı mimarisine göre daha küçük inşa edilmiş ve sonradan üstü camlı metal bir strüktürle kapatılmış avlusu, galeri boşluğu olarak da nitelendirilebilir.
Revak kemerlerinde demir gergiler ve revakların etrafında dökme demir korkuluklar görülür.
Sümbüllü Han’a bitişik inşa edilmesinden dolayı iki cephelidir. Cephelerin zemin kat hizaları dükkân ve tabelalarla görünmez hale gelmiştir. Üst katlarda izlenebilen cephesi ise sık pencereleri ve batı esintili pencere korkulukları ile oldukça hareketli bir görünüme sahiptir. Benzer korkuluklar, içeriye bakan pencerelerin de çoğunda görülmektedir.
