Gönderen Konu: Magnetik Pusula  (Okunma sayısı 7082 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı GeZGiN

  • Yönetici
  • DoğaKolik
  • *****
  • İleti: 7728
    • insan ve doğa
Magnetik Pusula
« : 05 Kasım 2011, 09:13:22 »
MAGNETİK PUSULA               :
Yön gösterme özelliği dünyanın magnetik alanına tabi olan, aynı isimlere sahip olan mıknatısların birbirini iteceği ve aykırı kutuplu mıknatısların birbirini çekeceği prensibine dayanarak çalışan yön gösterme aletidir.    Arz üzerine serbest asılmış bir mıknatıs ibresinin arzın manyetik kuvvet  hatlarının yönüne tabi olarak Arzın magnetik Kuzey ve Güney kutuplarına yönelmesi prensibine dayanır.    Arzımızın  bir mıknatıs olması nedeni ile onunda iki kutbu bulunması tabii bir gerçektir.Her mıknatısın bir manyetik alanı olduğundan Arzın da Kutupları arasında mıknatisi kuvvet hatları mevcuttur. Mıknatisi  kutuplar coğrafi kutuplardan farklı mevkilerde olması nedeni  ile Magnetik  kuvvet hatlarının meydana getirdiği mıknatisi meridyenler Arzın coğrafi meridyenlerinden farklı yönde olurlar.    Arz üzerinde serbest asılmış bir mıknatıs ibresi ancak magnetik ekvatorda arzın yüzeyine  paralel ve manyetik Kuzey Güney yönünde bulunur.  Magnetik  kuvvet hatlarının kutuplara doğru eğilmesi Enlemler yükseldikçe bu  mıknatısı ibreyide kendi yönlerinde eğecek ibre iki kuvvetin etkisi altında bulunacaktır.Bu kuvvetlerden yöneltici kuvvet Enlemler yükseldikçe azalacak buna karşılık eğici kuvvet artacaktır.    Pusula ibresini yatay durumdan ayıran bu kuvvete meyil kuvveti denir. Mıknatısi Pusulalarda Pusula kartını etkileyen bu kuvvet muhtelif mekanik ve manyetik düzenler ile bertaraf edilerek,Pusulanın yatay olarak Magnetik kutup yönünü göstermesi sağlanır.    Magnetik kutuplar gayet yavaş olarak, yer değiştirmeleri nedeni ile Manyetik meridyenlerinde yönleri değişir.Bu değişme gayri muntazam olmakla beraber miktarı hesapla bulunabilir.Buna bünyevi değişme (Secular change) ismi verilir.    Magnetik Pusula çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Bu gün bir çok teknede birinci derecede kullanılan Pusula, Cayro Pusula bulunan gemilerde ise ikinci derecede kullanılmaktadır. Magnetik Pusula magnetik kutba, cayro Pusula hakiki kutba göre yön gösterir. Cayro Pusula çalışma prensibi olarak takat kaynağını gemide bulunan jenaratör/bataryadan sağladığı ve arızalanma olasılığı fazla olduğundan her an arızalanacak gibi kabul edip daima magnetik Pusulaya güvenmeli ve ona muhtaç olunacağı bilinmelidir.

MAGNETİK PUSULA ÇEŞİTLERİ

   1) Sıvılı Pusulalar: Gemilerde ve büyük teknelerde kullanılır.
   2) Kuru Pusulalar  : Çok küçük tekneler ve araçlarda kullanılır.
   Gemilerde kullanılan sıvılı Pusulalar bulundukları yerlere göre tanımlanırlar.

SIVILI  PUSULA ÇEŞİTLERİ :

   1) Dümenci Pusulası   : Dümen evinde serdümen önünde bulunur.
   2) Miyar Pusula (Referans Pusula) : Dört tarafı açık etrafa hakim bir yerde genellikle açık köprü üstünde bulunan geminin en doğru magnetik Pusulasıdır.
   3) Kıç Dümenci Pusulası : Kıç güvertede veya kıç dümen evinde bulunur dümen evi isabet aldığında bu Pusula ile seyir yapılır. Dümenci Pusulasının yedeğidir.
   4) Filika Pusulası : Filikalarda bulunan Pusuladır.

MAGNETİK PUSULA PARÇALARI

   1) Pusula Sehpası : Üzerinde Pusulanın diğer kısımlarının bulunduğu, genellikle ağaç veya anti magnetik metalden (pirinç, bakır, aliminyum) yapılmıştır.
   2) Pusula Tası :  Pusulanın  yön göstermeye yarayan parçalarını içinde bulunduran Pusula  tası genellikle  anti magnetik metalden (pirinç) yapılır. Üzerinde sırasıyla şunlar bulunur.
      a. Mıknatıs Çubuklar : Tasın tam merkezine 360 o derece serbest hareket edebilecek şekilde yerleştirilmiştir.
      b. Pusula Kartı  : Mıknatıs çubukların hareketine bağlı olarak yön göstermeye yarayan ve üzerinde 360 derecelik taksimat bulunan Pusula kartı fiber veya aliminyumdan yapılır. Takriben 12 gr ağırlığındadır.
      c. Pusula Sıvısı : Pusula tasının içini dolduran sıvı genellikle VARSOL yağı veya %55 saf su %45 alkol karışımından oluşur Sıvının Pusula tasından dışarıya çıkmaması için tasın üzeri kalın bir camla kapatılmış olup Pusula tası içindeki sıvı %100 doldurulmuştur. Sıvı azaldığı zaman tasın yanındaki özel delikten tamamlanmalıdır.

   3) Yalpa Çemberleri : Pusula kartının daima ufuk düzlemine (yatay düzleme)  paralel kalabilmesi veya gemi bünyesinin uğradığı yalpaya ve baş kıç haaraketlerinden etkilenmemesi için yerleştirilmiş iki ayrı eksen üzerinde serbest hareket sağlayan magnetik olmayan metalden (pirinç) yapılmış çemberlerdir.
   4) Pusula Düzelticileri : Pusulayı etkileyen magnetik kuvvetler ile bunların neden oldukları yan etkileri ortadan kaldırmak için Pusula sehpası üzerine çeşitli yerlere yerleştirilmiş düzelticilerdir.
      a. Küreler : Yumuşak demirden yapılmıştır. Pusulanın sancak ve iskelesinde aynı büyüklükte bulunur. Bir ray üzerinde hareket edebilen küreler birer somunla sıkıştırılıp yerlerine sabitleştirilir.
      b. Flander Çubuğu : Pusulanın pruvaya bakan tarafında Pusula sehpasına bağlanmış dikey duran yumuşak silindirik bir demir çubuktur.
      c. Mınatıs Çubukları : Her Pusulanın büyüklüğüne bağlı olarak değişen ve tam Pusula tasının merkezinden geçen eksen üzerinde simetrik olarak yerleştirilen yarısı mavi yarısı kırmızı kalem şeklinde mıknatıs çubuklardır. Bir kısmı pruva-pupa yönünde bir kısmı ise sancak-iskele kemere yönünde özel yuvalarına yerleştirilmiştir. Hangi yuvada bulunacakları özel bir hesapla saptanarak Pusula tashihi sırasında yerleştirilir.
     d. Meyil Çubuğu : Pusula tasının tam merkezinden geçen dikey doğrultuda yerleştirilmiş bir mıknatıs çubuktur. Meyil çubuğu bizzat düzelticilik yapmaz. İki görevi vardır.
        1. Yalpadan dolayı oluşan INCLANITION'ın yatay bileşkesini ortadan kaldırır.
        2. Geminin dönüşü anında magnetik Pusulanın gemi pruvasını sinkronizeymiş gibi takip etmesini sağlar.
    e. Elektrik Donanımı : Pusula kartının aydınlanabilmesi için alçak voltajlı bir elektrik devresidir. Elektrik tertibatı olmayan Pusulalarda aydınlatma için Pusula sehpasına yerleştirilmiş gaz feneri kullanılır.

Tags: