DENİZ HARİTALARI VE KULLANILMASI :
HARİTALAR : Arzın ( Dünyanın ) herhangi bir parçasının bir ölçek dahilinde, herhangi bir projeksiyon sistemi ile bir düzlem üzerine aksettirilmesinden meydana gelmiş şekle HARİTA denir. Deniz haritaları bir geminin emniyetle seyrini gerçekleştirmek için dünya üzerinde gerçekte seyrettiğimiz sahanın şeklini gösteren ve seyre elverişlilik durumunu belirten kuşbakışı resimlere DENİZ HARİTASI denir. Seyir yardımcıları, kara maddeleri, deniz derinlikleri, tehlikeleri, ve seyirciye yardımcı olabilecek bilgileri kapsar. (Genellikle seyir amaçları için yeryüzünün seyre elverişli bölgelerinin belli oranlarda küçültülerek ekvatoral Markator projeksiyonuyla haritalar yapılmıştır. Haritaların genel olarak kürenin belli bir oranda küçültülerek düzleme yansıtılması sonunda ortaya çıktığı unutulmamalıdır.) Bu küçültme işlemine haritada ölçek adı verilir. Bu ölçekler ise üçe ayrılır.
a. TABİİ ÖLÇEK : Bir bayağı kesir ile gösterilir. Örneğin 1/300 000 alan ölçeği gibi. Bir haritanın tabii ölçeğinin paydasındaki rakkam büyüdükçe ölçeği küçülür. Genellikle bütün haritalar da bu ölçek tipi kullanılır. Tabii ölçekteki pay rakamı haritadaki mesafeyi payda da bulunan rakam değeri ise gerçek mesafe değerini verir. Tabii ölçekli bir haritada cetvel ile mesafe tespit ederken harita üzerinden cetvel ile ölçülen mesafe değeri harita ölçeği ile çarpılıp 100' e bölünürse gerçek mesafe metre olarak bulunur.
b. ADEDİ ÖLÇEK : 1 cm= 1 km gibi haritanın altına yazılır. Bir haritanın adedi ölçeği 1 cm = 1 km ise tabii ölçeği 1/100.000 olur.
c. GRAFİT ÖLÇEK : Portolonlardaki mesafe ölçekleri grafit şeklinde verilişine grafik ölçek denir. Deniz Haritaları ölçeklerine göre dört sınıftan oluşur.TR kısaltması ile gösterilen Türk haritaları dört sınıftır.
1. Açık deniz haritaları: 1/600.000 ve daha küçük ölçekli haritalardır. Çok geniş alanı kapsadığı için seyir maksatlarıyla kullanılmazlar. Üzerlerinde sadece seyir planlaması yapılabilir.Akdeniz ve okyanusları gösteren haritalar bunlara örnek verilebilir.
2. Genel Haritalar : 1/600.000 - 1/150.000 ölçekli haritalar olup, seyir yapmaya elverişli olmayan üzerlerinde seyir planlaması yapılan haritalardır. Genel haritalarda sahil maddeleri ve derinlik yönünden fazla bir bilgi yoktur.
3. Parça Haritalar : 1/150.000 - 1/50.000 ölçekli haritalar olup, seyir yapmaya elverişli ve üzerinde bütün bilgileri eksiksiz gösteren haritalardır.
4. Portolon Haritalar : 1/50.000 ve daha büyük ölçekli haritalar dır. Bir limanı veya liman ile birlikte girişini daha ziyade bir plan şeklinde gösterir. Bu haritalarda seyirciye yararlı bütün bilgiler eksiksiz olarak harita üzerinde mevcuttur. Bu haritalar liman giriş ve çıkışlarında ve demirlemede kullanılır.
OO kısaltması ile gösterilen Amerikan haritaları beş sınıftan oluşur.
1. Açık deniz haritaları: 1/600.000 veya daha küçük ölçekli haritalardır.
2. Genel haritalar: 1/100.000-1/600.000 ölçekli haritalardır.
3. Sahil ve kıyı haritaları:1/50.000-1/100.000 ölçekli haritalardır
4. Liman haritaları: 1/50.000 ve daha büyük ölçekli haritalardır.
5. İç sular ve nehir haritaları: 1/40.000 ölçekli haritalardır.
BA kısaltması ile gösterilen admiralty haritalar üç sınıfta toplanır.
1. Genel haritalar: Küçük ölçekli haritalardır.
2. Parça haritalar: Orta ölçekli haritalar olup seyir yapmaya elverişli haritalardır.
3. Liman haritaları: Büyük ölçekli haritalardır.
Deniz Haritalarında Aranan Özellikler:
a. Eşit alan münasebetleri doğru olmalı.
b. Sabit mikyaslı olmalı.
c. Büyük daireler doğru hatlar olarak belirtilmeli.
d. Kerte hatları bir doğru şeklinde olmalıdır.
Haritanın Kitabesi :
Bir deniz haritasını önümüze açtığımızda, ilk gözümüze çarpan kısım haritanın kitabesidir. Bu kısmı incelediğimizde haritanın ait olduğu bölge, bölgenin hangi kısmına ait ve kapsadığı saha ile hangi seyir hidrografi dairesince basıldığını belirleyen ayrıntılı bilgileri kapsar. Bunları sırasıyla incelediğimizde;
1. Haritayı basan seyir hidrografi dairesinin amblemi.
2. Haritanın ait olduğu genel coğrafi saha, ve hangi sahili kapsadığı.
3. Derinliklerin ölçülmesinde kullanılan birim.
4. Haritanın ölçeği ve referans enlemi.
5. Gösterilen derinliklerin hangi harita düzeyine uygun olduğu.
6. Yüksekliklerin belirtildiği su düzeyi.
7. Haritada kullanılan izdüşüm sistemi.
8. Hangi temel haritadan faydalanıldığı.
Bu bilgilerden başka ilgililer için önemli uyarılarda kitabenin altında dikkati çekecek bir renkte yazılmıştır. Bir deniz haritasının içerdiği seyir ile ilgili bilgilerden başka haritayı çevreleyen ana çizgilerin dışında haritayla ilgili bir çok bilgiler mevcuttur. Bu bilgiler genellikle haritaların belirli yerlerinde bulunur. Bu nedenle harita çerçevesindeki mevkilere göre bu bilgileri açıklamak gereklidir. Haritanın sağ alt köşesin de haritanın numarası, haritanın iş çizgileri arasındaki boyutları bulunur. Sol alt köşesinde küçük düzeltmelerin kayıtları vardır. Bu kayıtlar haritanın güncel kullanma doğruluğunu sağlar. Haritanın alt kenar ortasında bu haritanın ilk baskı tarihi bulunmaktadır.