Morca Mağarası, Taşeli Platosu'nda ve Mersin'in Anamur ilçesi sınırlarında yer alan 1276 m derinliğinde Türkiye'nin en derin 3. mağarasıdır.
Jeolojik Özellikleri
Toplam 1276 m derinliğindeki Morca Düdeni, Alp Himalaya Orojenik kuşağında, Orta Toroslar’da bulunan Taşeli Platosu’nun güney kesiminde, Miyosen ve Jura-Kretase yaşlı kireç taşları dokanağında yer alır. Mağara, Geç Pliyosen-Kuvaterner döneminde Taşeli Platosu’nun yükselimine bağlı olarak vadoz kuşakta derinleşmiştir. En kurak mevsimde dahi 7 farklı kaynaktan beslenmektedir. Morca, 1429 m derinliğinde EGMA ile Çukurpınar düdenleri ile aynı plato üzerinde bulunmaktadır
Araştırma tarihçesi
• Morca düdeni Aspeg ekibi Ender Usuloğlu tarafından 2012 yılında bölgedeki muhtar yardımıyla keşfedilmiştir.[2]
• 2013 yılında İranlı mağaracılar ile gerçekleştirilen Çukurpınar Düdeni etkinliğinde -130 m derinliğe ve 350 m uzunluğa kadar araştırılmıştır.[3] ve
• 2014 yılında ASPEG'in düzenlemiş olduğu Taşeli Yüzey tarama ve Çukurpınar Mağarası etkinliğinde[4] devam eden araştırmalarda İranlı ve Türk mağaracıların öncülüğünde -447 m derinliğe ve 1033 m uzunluğa kadar araştırılmıştır[5].
• 2017 yılında tekrardan başlayan kısa süreli iki araştırmada -500 m derinliğe erişilmiştir[6].
• 2018 yılında yerli ve yabancı mağaracılar ile yapılan araştırmalar ile mağara, 919 metre derinliğe ve 2541 metre uzunluğa erişmiştir[7].
• 2019 yılında düzenlenen bir aylık ekspedisyon ile mağara -1000 m altına inmiştir. 15 yıl sonra 1000 metre altına inmiş 4. mağara olmuştur. Mağara, Türk ve Bulgar mağaracılar tarafından, -1210 m derinliğe ve 4068 m uzunluğa eriştirilmiş fakat döşeme malzemesinin kalmaması nedeniyle daha derine gidilememiştir.[2][8] Mağarada -1040 metredeki fosil bir yan kola mağara kampı kurulmuş ve daha ilerisindeki araştırmalar için önemli bir kamp alanı olmuştur. Bu ekspedisyonda mağaraya bağlanma ihtimali olan mağaraların keşfi de gerçekleştirilmiştir.
• 2020 yılında ana kolda 1269 m derinlikte karşılaşılan sifona Ali Hakan Eğilmez tarafından dalış gerçekleştirilmiş fakat sifonun genişleyerek devam ettiğini belirtmiştir. 1167 m derinlikte bulunan bir yan kol ile 1 km kadar bir yan kol eklenmiş ve bu kollardan biriyle mağara -1276 m derinliğe erişmiştir. toplamda 5192 m uzunluğa erişmiştir[9].
• 2021 yılında mağarada yeni kollar keşfedilmiş ve haritalanmıştır. farklı kollarda tırmanışlar gerçekleştirilmiş ve bunun sonucunda mağara 5714m uzunluğa erişmiş ve mağara toplanmıştır.[10]
• 2022 yılında gerçekleştirilen ekspedisyonda mağarada profesyonel mağara fotoğrafları çekilmiştir. -1120 metrede bulunan yan kolda hemen sifon öncesinde bulunan bir şafta 80m kadar tırmanış gerçekleştirilmiştir.
