Palenque ya da Palenke (Yukatek Mayacası Baak), Meksika Federal Cumhuriyeti’nin Çiyapas eyaletinde Usumasinta ırmağı yakınındaki eski bir Maya kentidir. 1987 yılında UNESCO tarafından bir Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.
Bu kültürün en etkileyici kentlerinden biridir. Kentin kurulma alanı pek büyük olmamasına karşın, içerdiği yapı ve yontular muhteşemdir. Kentin 2005’e kadar keşfedilen kısmı 2,5 km2’dir ; bu keşfedilmiş kısım kentin gün ışığına çıkarılamamış kısmının % 10’u bile değildir. Kentin keşfedilmemiş kısmı ormanla kaplıdır ve bu sık ağaçlı orman yüzünden kentin bini aşkın yapısına ulaşılamamaktadır. Palenke kenti Unesco tarafından 1987’de Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. Eserleri bakımından Meksika'nın güneyindeki en zengin sitlerinden biri olan Palenke, Yucatan yarımadasının sınırında bulunur. Kentteki mimari tarz Maya mimari tarzının batı varyantı olarak nitelendirilebilir.
Kentin Maya dilindeki adı olan Lakam Ha "Büyük Sular" ya da "Yüce Sular" anlamına gelir. 16. yüzyıldaki İspanyol işgalinden çok daha önce terkedilmiş durumdaydı. Palenke'de bulunan ilk Avrupalı rahip Pedro Lorenzo de la Nada olmuştur (1567). O dönemde "güçlü evler toprağı" anlamına gelen Otolum adını taşıyan bölge Çol adındaki kavimce yurt tutulmuştu. De la Nada, bu adı İspanyolca'daki palenque (sağlamlaştırma) sözcüğüyle karşılamayı tercih etti. Palenke zamanla bölgedeki antik kentin adı haline geldi. Bir başka varsayıma göreyse, Palenke sözcüğünün kökeni Maya dilinde "jaguar güneş" anlamına gelen balam kin adıydı. Bu ad, Güneşin bir başka aleme daldığı yeri ifade etmek üzere kullanılıyordu. Kentin klasik dönemden önceki çağda (MÖ 2500-MS 300) kurulduğu sanılmaktadır. Palenke klasik dönemde Bakaal devletinin başkenti olmuştur. Bakaal hükümdarları soylarını çok eski bir geçmişe bağlarlar. Hatta bazılarının sözleri dikkate alınacak olursa bu köken tarih öncesi çağlara uzanır. Fakat arkeolojik varsayımlar ilk hükümdar sülalesini Olmekler'e dayandırır.
Kentin ilk planları 1807'de Luciano Castañeda tarafından yapılmıştır. Bernasconi ve Castañeda'nın bilgilerinden yararlanılarak, Palenke üzerine ilk kkitap 1822'de Londra'da yayımlandı. 20. yüzyıl başlarına dek Palenke'deki heykel ve kabartmaların Mısırlılar'ı, Polinezyalılar'ı ya İsrail kabilelerini temsil etikleri sanılıyordu. Askeri kâşif Juan Galindo bunların mahalli halkları temsil ettiğini ortaya atan ilk kişi oldu. 1832'de aynı zamanda haritacı ve antikacı olan Fransız kâşif Jean Frédéric Waldeck bölgede iki yıl kaldı ve incelemelerini 1866'da yayımladı. Palenke üzerinde ilk bilimsel çalışmalar 1840'ta başladı, 1858'de Fransız Désiré Charnay tarafından ilk fotoğrafları çekildi. Nihayet 1942 ile 1949 yılları arasında Meksika hükûmeti Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü aracılığıyla siteye Meksikalı arkeolog Alberto Ruz L'Huillier başkanlığında bir kazı ekibi gönderdi.Bu ekip birçok keşifte bulunmuştur. 1970'li yıllarda aynı Enstitü'den Jorge Acosta başkanlığında bir başka ekip sit alanında çalışmalar yapmıştır. Bu ekip sit alanında mahalli bir müze açmıştır (Dr. Alberto Ruz L'Huillier Müzesi). 1973'te Merle Green Robertson'ın keşifleri olmuştur. 1983'te Juan Lorenzo del castillo ve Sergio Juarez Biñol'un çalışmaları Burña (Burnya) denilen heykeldeki ünlü sembolleri çözmeleriyle tamamlandı. Sit alanındaki son çalışmalar 1995'te yapılmıştır.
Günümüzde ulaşılabilir anıtları olarak şunlar sıralanabilir:• Yazıtlar Piramidi ya da Tapınağı: Piramidal yapı adını doğu yönünde bulunan bir tapınaktan ve bu tapınağın içindeki hiyeroglifik yazıtlar içeren üç kayadan almıştır. Tapınakta piramidin içine inen bir merdiven bulunur. Merdiven piramidin kalbinde bulunan lahit odasına açılır. Pakal’ın lahit odası duvarları ve lahit Pak al’ın öte aleme göçünü, atalarını, ilahları betimleyen kabartmalarla süslüdür.
• Saray: Yapay bir teras üzerine kondurulmuş, birbirine bağlı binalardan oluşan bir komplekstir.
• Haç tapınakları grubu: Üzerinde tapınaklar bulunan basamak piramitlerinden oluşan bir kompleks söz konusudur. Bu grup adını haça benzetilen, Maya mitolojisindeki yaşam ağacı tasvirinden alır. Maya mitolojisine göre de bu ağaç Asya şamanizminde olduğu gibi yerin göbeğindedir. Bu gruptaki tapınaklar Haç Tapınağı, Yaprak Haçı Tapınağı, Güneş Tapınağı olarak adlandırılmıştır.
• Arslan Tapınağı: Ana grubun 200 m. güneyinde yer alır. Tapınak adını iki başlı jaguar biçimindeki bir tahta oturmuş kral kabartmasından almıştır.
• Kont tapınağı: Tapınağa bu adı Waldeck vermiştir. Tapınak beş basamaklı bir teras üzerinde yükselir. Üst kısımdaki tapınak özgün mimari unsurları halen tümüyle korumaktadır.
• Top oyunu sahası: Birbirine paralel iki platformdan oluşur. Tam anlamıyla görülebilmesi için kazı ve onarım çalışmalarına ihtiyaç vardır.
