Dünyanın Yedi Harikasından Biri olan Halikarnas Mozolesi, diğer adıyla Kral Mausollos'un Mezar, ülkemizin Muğla ilinin en ünlü tatil ilçelerinden biri olan, Bodrum'da yer almaktadır. Yunan ve Mısır kültürünün esintilerini içeren mezara bu etkileşimden dolayı mozole adı verilmiştir. Halikarnas Mozolesi'nin tarihini araştırırken biz oldukça etkilendik. Sizlerin de bu harika yapının hikayesini ilgiyle okuyacağınızı düşünüyoruz.
Halikarnas Mozolesi ya da Kral Mausollos’un Mezarı Bodrum’da bulunmaktadır. Anıt; Pers İmparatorluğu’nun Kralı Mausollos için yapılmıştır. Karia Artemisia II, kralın hem karısı hem de kız kardeşiydi ve mozolenin inşa emrini o vermişti.
Yapı, Yunan mimarları Satyros ve Priene’nin Pythius tarafından tasarlandı. Mezarın yüksekliği yaklaşık 45 metreydi ve dört tarafında farklı heykeller inşa edilmişti.
Her biri Yunanlı dört heykeltıraş olan; Leochares, Bryaxis, Scopas of Paros ve Timotheus’un yarattığı heykel kabartmaları mezarı çevrelemektedir. Mozole’nin bitmiş hali, Antik Dünyanın Yedi Harikasından biri olarak tanımlamasına kadar estetik bir zafer olarak kabul edilmiştir. Yapı hem Yunan hem de Mısır mimarisinin karışımı olarak yapıldığı için “mozole” adını almıştır ve bundan sonraki tüm bu tarzdaki yapılara bu isim verilmiştir. Yapının üçgen şeklindeki piramidi andıran tasarımı son derece farklı bir çizgi sunmaktadır.
Halikarnas Mozolesi Nerededir?
M.Ö. 4. yüzyılda Halikarnas, Küçük Asya’nın batı kıyısındaki Akhaemenid İmparatorluğu içindeki küçük bir bölgesel krallığın başkenti idi. Günümüzde o bölge Bodrum olarak bilinmektedir ve şu an yapıya dair önemli kalıntılar bulunmamaktadır. Bodrum, Muğla’ya bağlı, ülkemizin en ünlü tatil ilçelerinden biridir. M.Ö. 377’de, bölgenin nominal yöneticisi Milas Hekatomnus öldü ve oğlu Mausollos ‘a krallık kontrolü bıraktı. Persler döneminde yerel bir satrap olan Hekatomnus, komşu şehir ve ilçelerin birçoğunu ele geçirdi.
Artemisia ve Mausollos ‘un birkaç tane kızı ve oğlu vardı. Ada (Büyük İskender’in evlatlık annesi), Idrieus ve Pixodarus. Mausollos, Anadolu’nun güneybatı kıyısına kadar kendi alanını genişletti. Artemisia ve Mausollos, Halikarnas’ta bulunan topraklarda 24 yıl hüküm sürmüştür. Mausollos, yerel halkın dışından gelmiş olmasına rağmen Yunanca konuşarak, Yunan yaşam ve hükümetine hayran kalmıştır. Sahil boyunca birçok Yunan tasarımı kenti kurmuştur ve Yunan demokratik geleneklerini teşvik etmiştir.
Halikarnas Mozolesi’nin Mimarisi
Mezar, şehre bakan bir tepede inşa edilmiştir. Bütün yapı kapalı bir avluda kurulmuştur. Avlunun merkezinde mezarın oturduğu taş bir platform vardı. Taş aslanlarla çevrili bir merdiven, dış duvarları boyunca birçok tanrı ve tanrıça heykeli olan platformun tepesine ulaşmaktaydı. Her köşede, at üzerinde duran taş savaşçılar mezarlığı koruyorlardı. Platformun merkezinde bulunan mermer mezar, mezarlıkların 45 metre yüksekliğinin üçte birine doğru kare şeklinde sivrilerek uzanan bir blok halinde yükseliyordu. Bu bölüm, aksiyon sahnelerini gösteren kabartmalarla kaplıydı. Savaşçı kadınlardan oluşan bir ırk (Amazonlar) ve Yunanlılarla olan Centaur Savaşı da resmedilmişti.
Mozolenin mezar bölümünün üstünde her köşeye 10 sütun gelecek şekilde 36 ince sütun bulunuyordu. Her kolon çifti arasında duran bir heykel vardı. Sütunların ardında mezarın büyük çatısının ağırlığını taşıyan sağlam bir blok vardı. Yüksekliğin son üçte birlik kısmını oluşturan çatı piramit şeklindeydi. Üstte taçlı bir quadriga (bu quadrigada Mausollos ve Artemisia’nın bindiği bir arabayı çeken 4 at bulunuyordu) vardı. Kral Mausollos, ölümünden önce Halikarnas’taki yapı işlerinin bir parçası olarak mezarı planlamaya başlamış ve öldüğünde eşi Artemisia projeye devam etmiştir. Artemisia, mezarın inşasında hiçbir masraftan kaçınmamıştır. O zamanın en yetenekli sanatçılarını bulmak için dünyanın dört bir yanına adamlarını göndermiştir. Bulunan yetenekler arasında Artemis Tapınağı’nın Efes’te yeniden inşasını denetleyen Scopas yer alıyordu. Ünlü heykeltıraşlar; Leochares, Bryaxis, Scopas ve Timotheus yanı sıra yüzlerce işçi mezarın inşasında görev almıştır.
Halikarnas Mozolesi’nin Tarihçesi
Artemisia ve Kral Mausollos, şehri süslemek için çok miktarda vergi harcamışlardı. Heykeller, tapınaklar ve pırıltılı mermer binalar yaptırmışlardır. M.Ö. 353 yılında, Mausollos öldü, Artemisia tek başına kaldı. İran Satrapı ve Hekatomnis Hanedanı olarak Mausollos kendisi için ayrıntılı bir mezar planlamıştı. Öldüğünde projeler kardeşleri tarafından devam ettirildi. Mezar o kadar ünlü oldu ki Mausollos ‘un adı artık mezarlık kelimesi ile tüm görkemli mezarların ifadesidir.
Artemisia kocasının ölümünden sonra sadece iki yıl yaşadı. Küllerinin olduğu kavanozlar henüz tamamlanmamış mezara yerleştirildi. Kurban ritüelinin bir şekli olarak çok sayıda ölen hayvanın cesetleri mezara giden merdivenlerin üzerine yerleştirildi ve merdivenin basamaklarına dolgu ve moloz doldurularak, giriş su sızdırmaz hale getirdi. Heykeltıraşlar, çiftin ölmesinin ardından mezarı yapmaya devam etmişler ve çevresine de değişik heykeller eklemişlerdir.
Melbourne Anıtı, Halikarnas Mozolesi’nden esinlenilerek tasarlanmıştır. Mozole 12. ve 15. yüzyıllarda meydana gelen ardışık depremler nedeniyle tahrip edilmiştir. Anıt mezarlığı şu anda açık hava müzesi olarak hizmet vermektedir. Mozoleye girildiği anda Bodrum tipi bir ev ve krala dair çeşitli tasvirler görmek mümkündür. Ayrıca o döneme ait eski el yazmaları ve işlemeler bulunmaktadır.
Kaynak: http://bilgihanem.com/halikarnas-mozolesi-kral-mausollosun-mezari-hakkinda-bilgiler/