Gönderen Konu: Yaşam Aküsü nedir ?  (Okunma sayısı 19753 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı GeZGiN

  • Yönetici
  • DoğaKolik
  • *****
  • İleti: 7728
    • insan ve doğa
Yaşam Aküsü nedir ?
« : 23 Temmuz 2013, 15:31:31 »
Karavanlarımızda kullanacağımız elektrikli aletler için depolanabilir elektrik enerjisine ihtiyacımız var. Bu da ancak akülerle mümkündür.

Elektirkli aksesuarlarımız için aracımızın kendi aküsüne güvenemeyiz. Aracın kendi aküsü her zaman marş için kullanılmalıdır. Zaten bu aküler de “starter” olarak isimlendirilen, anlık olarak yüksek akım verebilen (marş motoru için) ve derin deşarja dayanıklı olmayan akülerdir. Aracın amperaj olarak da kısıtlı olan akü kapasitesi bizim ihtiyaçlarımızı karşılamaktan uzaktır.

Bu nedenle ikinci ve hatta üçüncü, dördüncü akülere ihtiyacımız var. Bu akülere “yaşam aküsü” ismini veriyoruz. Yaşam aküleri gerektiğinde yolda giderken alternatörden şarj olabilmesi için araç aküsüyle birleştirilebilmeli, kamp esnasında da araç aküsünü bitirmemek amacıyla ayrılabilmelidir. Bu işlem elektrik anahtarları ile manuel olarak yapılabileceği gibi, marşa basıldığı anda tüm aküleri birleştiren, kontak kapatıldığında tekrar ayıran otomatik röle sistemleri de vardır.

Sistem röle ile kurulacaksa rölenin aküleri birleştirme işini gecikmeli zamanlamalı olarak yapması önemlidir. Kontağı açtığınız anda aküleri birleştiren röleler tehlikelidir. Marş motorunun ilk startının verildiği anda akülerden çok yüksek miktarda akım çekilir. Bu esnada tüm aküler birleşmiş durumda ise yaşam akülerinizden de yüksek akım çekilecek demektir. Yaşam aküleri anlık yüksek akım verebilecek starter aküler değildir. Hele bir de bu akım çekilirken yaşam akülerimiz kullanılmış ve düşük şarjlı ise yaşam akülerinize zarar vermeniz kaçınılmazdır. Röle, kontak açılır açılmaz değil, marşa basılıp motor çalıştıktan bir süre sonra devreye girerek aküleri birleştirmelidir.

Aküleri yolda giderken şarj edebilmek için kullanılabilecek diğer yöntem alternatörden yaşam akülerine ayrı bir hat çekmektir.



Alternatörden ayrı bir hat çekilmeyip yaşam aküleri aracın aküsüyle birleştirilme yoluna gidiliyorsa yaşam aküsünün çıkışına yakın bir yere konumlandırılacak yüksek amperli bir sigorta (50 amp. ve üzeri) gereklidir. Bunun nedeni şudur;

Kampta konaklama esnasında çoğu kez yaşam akülerimizi sonuna kadar kullanıp bitirmiş oluruz. Biri boş, diğeri full şarjlı iki aküyü birleştirdiğimiz ilk anlarda şarjlı olandan diğerine doğru çok yüksek miktarda akım geçer. Buradaki sigortanın görevi bu tür aşırı yüklenme durumlarında meydana gelebilecek tehlikeleri önlemektir.

Gelelim yaşam akülerimizin özelliklerine;

Yaşam aküleri anlık olarak yüksek akım veremeyen ama sabit düşük akımları sürekli verebilen, derin deşarja dayanıklı akülerden seçilmelidir. Bu amaçla, kapalı sistem “jel” ya da “agm”(Absorbed Glass Mat Battery) aküler tercih edilir. AGM aküler kuru tip aküler olarak bilinir. İçeriği aslında yine sıvıdır. Ama dışarıdan erişilemediği için kendine bu şekilde isim bulmuştur. Jel aküler ise, adı üzerinde elektroliti jel formunda olan, jel özelliği yapısındaki silika tozları ile sağlanan tip akülerdir. Her ikisi de kurşun-asit starter akülerden farklı yapıda kapalı sistem akülerdir. Gaz çıkışı olmaz ve kapalı ortamlarda güvenle kullanılabilirler. Dezavantajları kurşun-asit starter akülere oranla oldukça pahalı olmalarıdır.

Ancak yine de derin deşarja dayanıklı olmaları ve cycle ömrü açısından bakılıp amortisman açısından değerlendirildiğinde uzun vadede kurşun-asit starter akülerden ucuza geldiği söylenebilir. Starter aküleri sonuna kadar kullanıp sonra yeniden şarj etmeye çalışırsanız zaten kısıtlı olan kullanım süreleri büyük ölçüde azalır ve hatta aküyü bozabilirsiniz. Derin deşarja dayanıklı jel ve agm akülerin 500 ila 1000 arasında cycle ömrü vardır. Başka bir deyişle cycle ömrü 1000 olan bir aküyü her gün sonuna kadar boşaltıp her gün yeniden şarj etseniz bile (ki, pratikte böyle uygulama çok da mümkün değildir) 3 yıl boyunca kullanabilirsiniz. Gününümüzde karavancıların ortalama kullanım karakteristiği göz önüne alındığında bu akülere 10 yıla kadar ömür biçiliyor. Ancak yeni bir teknoloji olduğu için henüz 10 yılını tamamlamış bir jel akü yok. Deneyimleyip göreceğiz…

Aküler derin deşarja ne kadar dayanıklı olursa olsun yine de sonuna kadar kullanmaktan, yüksek akımlarla şarj etmekten kaçınmak, kullanılmayan aküleri uzun süre tam dolu olarak bekletmemek gibi uygulamalar, akümüzün ömrünü uzatmak açısından faydalıdır.

Yine kurşun-asit olup da derin deşarja dayanıklı olduğu iddia edilen marin tip aküler de mevcuttur. Bunlar deniz koşullarında sallantıya toleranslı ama tam kapalı olmayan sistemlerdir. Normal starter tipte bir akü yerine bu tipler de kullanılabilir ancak bu akülerden yine gaz çıkışı olacağı için karavan gibi kapalı izole bir ortamda kullanılmaları sakıncalıdır. Gaz çıkışı olan tipte bir yaşam aküsü kullanılacaksa havalandırması aracın dışına verilmek suretiyle teknelerde kullanılan plastik akü kutularından faydalanılabilir.

Akülerimizin şarjı konusu oldukça hassas bir konudur. Yaşam aküsü olarak jel ya da agm akü kullanıyorsak üreticilerin tavsiye ettiği şarj gerilimi 13,8 volttur. Oysa araç alternatörleri genellikle 14,4 volt.’a ayarlıdır. Alternatörle araç aküsü arasındaki kablo mesafesi ile yaşam aküsü arasındaki kablo mesafesi aynı değildir. Kablonun daha uzun olması nedeniyle alternatörden gelen ya da araç aküsünden yaşam aküsüne aktarılan hatta bir miktar gerilim kaybı söz konusu olacaktır. Özellikle aküler boş iken şarja ilk bağlandıkları anda yüksek gerilim çekme eğilimindedir. Yaşam aküsüne gelen şarj gerilimini ölçme imkanımız varsa ve şarj gerilimi 14 volt ve üzerinde ise bu akımla yaşam akülerimizi uzun süre şarj etmemeliyiz.



Jel ve agm aküler için en sağlıklı şarj yöntemi “akıllı şarj cihazı” olarak isimlendirilen yeni nesil şarj cihazlarıdır. Bu cihazlar jel akü destekli 13,8 volt şarj gerilimi verebilen ve akünün şarj durumuna göre akım kısıtlamalı olan cihazlardır. Akünün doluluk oranına göre hızlı şarj, normal ve float (dolmaya yakın olan aküye kesik kesik darbeli akım verme) fazlarına otomatik olarak geçerler.

Akülerin dolma süresini ise alternatörün ya da şarj cihazınızın kapasitesi belirler.. Çok basit ve üstün körü bir matematiksel hesapla, teorik olarak 10 amperlik bir şarj cihazınız varsa 100 amperlik bir aküyü 10 saatte, 50 amperlik bir alternatörünüz varsa 100 amperlik bir aküyü 2 saatte dolduracaksınız demektir. Ancak pratikte aküler bu şekilde zamanla doğrusal orantılı olarak dolmazlar. Akünün doluluk oranı arttıkça hem akünün kendisi, hem de alternatörün ya da şarj cihazının kapasitörü akımı kısıtlar.

Bir akü üreticisininin verdiği bilgiye göre;

%50 doluluktaki akü 13.5V ve 2/10 akımda 2.5 saatte %80 dolar.

%50 doluluktaki akü 13.5V ve 2/10 akımda 6.7 saatte %100 dolar.

%00 doluluktaki akü 13.5V ve 2/10 akımda 13 saatte %100 dolar.

%00 doluluktaki akü 14.1V ve 2/10 akımda 10 saatte %100 dolar.

Dolayısıyla akülerin doluluk oranı arttıkça üzerine eklemek için gereken süre zamanla doğrusal olmayan bir oranda uzar.

Gelelim ölçülen gerilime göre akülerimizin doluluk oranlarına;

Üzerinden akım çekilmeyen bir aküde ölçülen gerilim, akü doluluk oranını verir. Gerilim değerine göre doluluk oranları aşağıdaki gibidir. Ancak bu değerler akünün yapıldığı malzemeye ve ortam sıcaklığına göre değişir. Doluluk oranları:


%100 : 12.8V -12.65V

%75 : 12.6V -12.45V

%50 : 12.4V -12.24V

%25 : 12.0V -12.06V

%0 : 11.8V -11.89V

Not: İlk verilen değerler AGM akü için, ikincileri normal akü içindir.

Akülerin şarjı için kullanılan diğer yöntemler ise jeneratörden ve güneş panelinden şarj yöntemleridir. Bazı jenaratörlerin 12 volt DC çıkışı da mevcuttur. Ancak bu çıkışların amper olarak değeri düşük olduğu için aküleri, jenaratörün normal 220 volt AC çıkışından, redresör ya da akıllı şarj cihazı ile şarjetmek mantıklı olan yöntemdir.

Güneş panelleri ile ilgili bölüme buradan ulaşabilirsiniz.
« Son Düzenleme: 23 Temmuz 2013, 15:41:45 Gönderen: GeZGiN »

Tags: