Hidrokarbon Zehirlenmeleri
A) HİDROKARBONLARIN TANIMI
HK'lar karbon ve hidrojen içeren bileşiklerdir. Çok çeşitli şekillerde karşımıza çıkan HK'ların en yaygın görüleni petrol türevleridir. O nedenle, çoğunlukla eşanlamlı kullanılırlar.
B) HİDROKARBONLARIN KİMYASAL SINIFLAMASI
1. ALİFATİK HİDROKARBONLAR (Petrol Türevleri)
a) Kullanıldığı Yerler
Benzin
Fuel oil
Jet yakıt
Gaz yağı
Tüp gaz
Isıtma ve soğutmada
Bebek ve güneş yağı
Tiner
Vernik
Boya sanayi
Kuru temizleme
Sıvı mobilya cilası
Çakmak gaz
Lamba yağı
b) Toksisite Kliniği
Akut toksisite
Bulantı, kusma, abdominal ağrı
Pulmoner hasar, öksürük, takipne, ral
Hipoksiye sekonder geçici SSS depresyonu veya eksitasyonu
Enfeksiyon
Pnömotosel
Kronik Akciğer disfonksiyonu
Başlıca toksisite nedeni aspirasyona bağlı akciğer sorunları olup; SSS tutulumu genellikle büyük miktarlardaki maruziyetlerde gerçekleşir.
Hospitalizasyon Kriterleri
Başlangıç göğüs röntgenleri anormal olan semptomatik çocuklar
İntihar amacıyla veya çok yüksek miktarda alanlar
Hipoksik veya solunum sıkıntısı olan hastalar(röntgen bulgularına bakılmadan)
Ciddi göğüs röntgen bulguları olan hastalar
Kronik toksisite:
Davranış değişiklikleri
Hareket bozuklukları(tremor,myoclonus,korea,ataksi)
Konvulzyonlar
Cilt irritasyonu
İnhalasyon bağımlılığı kimyasal pnömonitislere yol açmaz. Nörolojik bulgular geliştirir (davranış değişiklikleri, hareket bozuklukları, pyramidal bulgular, konvulzyonlar)
2. AROMATİK HİDROKARBONLAR (benzen, paradiklorobenzen, toluen, ksilen)
a) Kullanıldığı Yerler
Güve kovucu
Tuvalet koku giderici
Yapıştırıcılar
Boya sanayi
Reçine
Patlayıcılar
Vernik
Tiner
Toksisite Kliniği:
A. Toluen için;
Akut Toksisite:
Oral:
Taşikardi,
Hipertansiyon,
SSS depresyonu
Orofarengial ve gastrik ağrı, bulantı, kusma, diyare.
İnhalasyon:
Disritmiler,
Solunum yolu irritasyonu, bronkospazm, pulmoner ödem, pnömoni
SSS eksitasyonunu takiben depresyon, konvulzyonlar,
10000 ppm üzerinde genel anestezi,
Bulantı kusma, diyare
Kronik Toksisite:
Disritmiler
Dilate kardiyomyopati
Solunum yetmezliği
Reflekslerde hiperaktivite
Periferik nöropati
Kişilik değişiklikleri
Tremor
Duygulanım değişiklikleri
Hafıza kaybı
Nadiren hepatorenal yetmezlik
Geçici distal renal tubuler asidoz
Hiperkloremik metabolik asidoz
Hipokalemi, hipofosfatemi, rabdomyoliz, ciddi kas zayıflıkları
Bizar davranış değişiklikleri
Ani ölüm
B. Benzen için;
Akut Toksisite:
Oral mukozada yanma hissi
Hepatik toksisite
PNP
Taşikardi
Önce SSS eksitasyonu sonra depresyonu
Somnolans, bilinç kaybı, delirium
Kimyasal pnömoni
Baş dönmesi
Eksitasyon
Dispne
Öfori
Koma ve ölüm
Kronik Toksisite:
İnhalasyon:
Trombositopeni, lökopeni, aplastik anemi
Lösemi
Başağrısı, baş dönmesi, irritabilite nöropatiler,
Anormal EEG bulguları
Diabet
C. Ksilen için;
Akut Toksisite:
Oral: 50mg/kg veya 15-30 ml'si tahmini letal dozdur.
İnhalasyon: 1000 ppm konsantrasyonda hayati tehlike yaratır.
Kronik Toksisite:
Dermatit
Dispne, bronşit
Konfüzyon
Baş dönmesi, başağrısı
Korku, endişe
Hafıza kaybı
Tremorlar
3. KLORLU (HALOJENLİ) HİDROKARBONLAR:
a) Kullanıldığı yerler:
İnsektisitler
Reçine
Mikroskop indeks sıvısı
Vernik
Buzdolabı gazı
Leke çıkarıcı
Kuru temizleme
Yangın söndürücü
b)Toksisite kliniği:
Akut toksisite (genelde inhalasyonladır)
SSS depresyonu
Solunum depresyonu
Psikomotor değişiklikler
Kranial nöropatiler
Renal ve hepatik toksisite
Kronik toksisite:
Sentrilobuler hepatik toksisite
Hipotansiyon
Aritmi
Üst solunum yollarında irritasyon
4. FLORLU HİDROKARBONLAR
Kullanıldığı yer: Freon (buzdolabı gazı)
5. TERPENLER
a) Kullanıldığı yerler:
Turpentine (neft yağı)
Pine oil (çam yağı)
b)Toksisite kliniği:
Oral toksisite:
Abdominal ağrı
Taşikardi
Dispne
Aspirasyon
Ateş
Glukozuri, hematüri, albuminüri, anüri
Eksitasyon, deliryum
Ataksi, vertigo, stupor
Konvulzyonlar ve koma
İnhalasyon:
Müköz membran irritasyonu
Hiperpne
Vertigo
Taşikardi
Başağrısı, halusinasyon, konvulzyon
C) HİDOKARBON ZEHİRLENMELERİNDE TEDAVİ:
ORAL MARUZİYETTE TEDAVİ:
1. KUSTURMA: Hiçbir hidrokarbon türevinde önerilmez.
2. GASTRİK LAVAJ: Saf petrol türevlerinde yapılmaz. Sistemik toksisite riski yüksek olan hidrokarbon türlerinde ise alınan miktar, maruziyet zamanı göz önüne alınarak küçük flexibl nazogastrik tüple ve su ile yapılabilir. (5ml.'nin üzerindeki Ksilen maruziyetlerinde ilk 1 saat içinde yapılabilir.)
3. AKTİF KÖMÜR: Absorban olmayıp,aspirasyon riskini artırdığından önerilmez.(kerosen,neft yağı,toluen ve benzen maruziyetlerinde kullanılabilir.)
4. SOLUNUM TAKİBİ
5. O2 TEDAVİSİ
6. ENTÜBASYON
7. SIVI-ELEKTROLIT DENGESİ TAKİBİ
8. EKG-VİTAL BULGU TAKİBİ
9. STEROID TEDAVİSİ
10. ANTİBİYOTİKLER
11. EKSTRAKORPOREAL MEMBRAN OKSİJENASYONU
İNHALASYON İLE MARUZİYETTE TEDAVİ:
Hastanın ortamdan uzaklaştırılması
İnhalasyon ile maruziyet halinde
Solunum güçlüğü yönünden değerlendirilmesi
O2 uygulanması
Mekanik ventilasyon
Beta 2 agonistler ve kortikosteroid aerosol
Sıvı elektrolit dengesinin takibi
EKG ve vital bulgu takibi
Eğer öksürük, nefes almakta güçlük varsa solunum yolları irritasyonu, bronşit ve pnomoni yönünden değerlendirilmeli
Hipokalemi, hipokalsemi ve asidoz açısından değerlendirilmeli
Ventrikuler taşikardi halinde lidokain ve amidarone kullanılabilir
Aşırı hidrokarbon buharına maruziyet ile pulmoner ödem gelismesi 72 saate kadar gecikebilir. Hastaya fazla sıvı yüklemekten kaçınılmalı
GÖZ VE CİLT TEMASI İLE MARUZİYETTE TEDAVİ:
Göz teması halinde;
Bol su ile en az 15 dk irrigasyon
İrritasyon, ağrı, şişme, fotofobi, lakrimasyon devam ederse göz konsültasyonu
Cilt teması halinde
Kontamine kıyafetler çıkarılmalı
Sabun ve su ile cilt yikanmalı
Topikal tedavi