Dijital Özel Sekreter" anlamına gelen "Personal Digital Assistant" tanımının kısaltması olan PDA'ler, boyutları avuç içine sığacak kadar küçük, başta kişisel bilgilerin saklanabildiği ve iletişim özelliğine sahip elektronik cihazlardır. PDA için, yaygın olarak "avuç içi bilgisayar" ya da cep bilgisayarı denilen cihazların genel adı da denebilir.
İlk zamanlarda PDA'ler bir bilgisayardan çok kişilerin kendilerini planlamasına yönelik ajanda, yapılacaklar listesi gibi bir takım uygulamaları (PIM) içeren basit cihazlardı ve genelde iş dünyasınca kullanılıyordu. Ancak PDA'ler günümüzde PIM uygulamalarının yanı sıra kullanıcıya oyun oynama, MP3 dinleme, video izleme ve internete bağlanma gibi özellikler de sunmaktadır. Böylece PDA?ler, başta sadece iş dünyası çevrelerine hitap ederek başladığı yolculuğuna artık daha geniş kitlelere hitap ederek devam etmektedir.
Küçük bir bilgisayar gibi çalışan PDA'de isim ve adreslerin saklanabildiği bir veritabanı, not defteri ve iletişim kurmayı sağlayan bölümler yer alır. PDA'lerde genellikle klavye yerine özel bir kalemle çalışan bir ekran bulunur. Kalem, dokunmatik ekran üzerinde kullanılarak cihazın kullanımını sağlayan menülere ulaşmayı sağlar. Ayrıca bu özel kalemle PDA'de yazı da yazılabilir. Özel bir karakter seti, yazılan karakterleri aracın algılayabileceği harflere dönüştürür. PDA ve masaüstü bilgisayardaki bilgiler, direkt bağlantı ya da USB, FireWire ve kızılötesi gibi kablosuz iletişim teknolojileri sayesinde kolayca birbirlerine aktarılabilir.
İlk PDA 1993 yılında Apple şirketi tarafından MessagePad adıyla piyasaya çıkarıldı. Ancak PDA'lerin yaygınlaşması Palm tarafından 1996'da üretilen PalmPilot'la birlikte başladı. PDA'ler yaygın olarak PalmOs ya da Windows CE işletim sistemleri ile çalışır.
PDA'lerin sahip oldukları başlıca özellikleri açıklayalım:
Ekran: PDA ekranları Notebook PC'lerdeki gibi LCD (Liquid Crystal Displays)? veya Flat Panel Display olabilmektedir. Önceleri sadece siyah beyaz ekranlara sahip PDA?ler, artık yerlerini renkli ekrana sahip PDA?lere bırakmışlardır. Cep bilgisayarı modelleri arasında renkli ekran veya grinin tonları ile yetinme arasında seçim yapma şansınız vardır. Windows CE işletim sistemine sahip bir PDA?de renkler ekran içeriğini anlamada kolaylık sağladığından renkli ekran tercih etmekte yarar var. Palm?ın ürettiği PDA'lerse gri tonlu görüntülemeler için optimize edilmiştir.
Hafıza: PDA'lerde hafıza genelllikle çalışma alanı ve bilgi kaydı için kullanılır. Daha fazla hafızaya sahip olmak, işlem hızını artırdığından daha iyidir. Farklı işletim sistemleri içeren farklı hafıza kapasitelerini karşılaştırmak doğru değildir; çünkü farklı işletim sitemleri RAM?de farklı boyutta yer kaplamaktadır. Çoğu PDA tipik kullanımlar için yeterli bellek sağlamaktadır; fakat daha fazla kayıt alanı arayan kullanıcılar için genişletilebilir PDA?ler mevcuttur. Bu PDA modelleri istendiğinde ek hafıza için hafıza kartlarının kullanımına izin vermektedir. Genişletilebilir PDA?ler belli programların kartlara saklanıp kullanılması ile çok kullanışlı olabilmektedirler.
Mobil İletişim: PDA'lerin kullanıcılarına getirdiği en büyük avantajlardan biri de bir çok PDA'nin sunduğu iletişim seçenekleridir. Bir PDA'den GSM, GPRS, GPS, Bluetooth, Kızılötesi ve Wi-Fi bağlantılarını kullanarak internette sörf yapabilir, e-mail ve SMS/MMS alıp gönderebilir, telefon bağlantıları gerçekleştirebilir ve hatta kaybolduğunuzda uydu destekli bir harita sayesinde yolunuzu bile bulabilirsiniz.
GSM: Günümüzde pek çok PDA'in desteklediği GSM özelliği sayesinde PDA'inizi bir cep (mobil) telefonu olarak kullanabilir, telefon bağlantıları gerçekleştirebilirsiniz. Uyumlu PDA?ler ile bir yandan GSM operatörleri üzerinden telefon bağlantılarınızı gerçekleştirirken bir yandan da günlük ev, okul ve ofis işlerinizi veya programlarınızı düzenleyebilirsiniz.
GPRS: Bir çok şebekenin kullanıcılarının veri uygulamalarına erişim sağlayabilmek için kullanmak durumunda olduğu verimli bir teknolojidir. GPRS, son kullanıcının mobil veri iletişimini, 'devamlı sanal bağlantı' durumunu ekonomik hale getirerek ve veri alımını ve gönderimini bugünkünden çok daha yüksek hızda mümkün kılarak önemli ölçüde geliştirir.
GPRS, sadece bugünkü GSM teknolojisinin sunmakta olduğu veri hizmetlerine eşlik etmekle kalmaz, yarının 3. nesil hücresel ağları için planlanmakta olan veri iletişim yetilerini de şebekelere sağlar. GPRS, mobil iletişim teknolojisinde halen kullanılan devre anahtarlamalı (circuit-switched) yani kullanıcıya tahsis edilen bir tek hat üzerinden sürekli bağlantı yerine paket anahtarlamalı (packet switched), aynı hattı birden çok kullanıcının paylaştığı bir teknolojidir.
Veri transferinde kullanılmakta olan bu teknoloji, özellikle kurumsal uygulamaların hayata geçmesiyle birlikte daha popüler hale gelmeye başlayan GPRS haberleşme alanında mevcut seçeneklere göre, oldukça avantajlı bir alternatif olarak görülmektedir.
GPS: Uydular yardımıyla yön bulmaya yarayan GPS, Global Positioning System olarak açılımı olan uydu bazlı radyo navigasyon sistemine verilen addır. Amerikan Savunma Bakalığı'nın denetiminde ve idamesinde olan sistem 24 adet uydu takımından oluşur. Uyduların yörünge hareketi 12 saat sürer. Ufuk çizgisi üzerinde erişilebilen maksimum uydu sayısı günün saati ve konuma bağlı olarak 8-12 arasında değişir. 3 boyutlu pozisyon elde edebilmek için en az 4 adet uydudan yayınlanan sinyalin işlenmesi gerekir. Normal şartlarda yani çevrede GPS sinyallerini engelleyecek fiziksel engel yok ise en az 6-8 arası sayıda uydu ile iletişim kurulur.
Bluetooth: Bluetooth, özellikle PDA?ların diğer donanımlarla (PDA, yazıcı, projeksiyon cihazı vb.) haberleşmeleri ve GPRS?li GSM telefonlar üzerinden gerçek zamanlı veri transferine imkan vermeleri için kullanılmaktadır. Bluetooth hakkında daha çok bilgi edinmek için buraya tıklayın.
Wi-Fi: Wi-Fi (Wireless Fidelity) olarak bilinen 802.11 standardı, IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) tarafından kablosuz yerel ağlar için geliştirilmiş bir radyo transmisyon standardıdır. Wi-Fi, Bluetooth teknolojisi gibi 2.4GHz?lik spektrumda çalışır. 100 metre yarı çap menzilindeki tüm Wi-Fi uyumlu cihazlarla 11Mbps ? 54Mbps gibi yüksek hızlarda veri alışverişi gerçekleştirmektedir. Böylece Wi-Fi kullanılan evlerde, ofislerde ve mekanlarda kablo karmaşasından kurtulup, kullanıcılara özgürce hareket imkanı verilmektedir. Wi-Fi uyumlu PDA?ler, kablosuz yerel ağlar üzerinde veri aktarımı için kullanılan bu teknoloji sayesinde yerel mobil uygulamalarda önemli avantajlar sağlamaktadır.
IrDA: IrDA, kızılötesi iletişimde kızılötesi ışın vurumları kullanan cihazlar için standarttır. IrDA aygıtlar kızılötesi ışınlar kulladığından diğeri ile iletişim kurabilmek için aralarında direkt bir görüş açısı bulunmak zorundadır. IrDA kullanan kablosuz ağlar veri taransferi için en fazla 4 Mpbs kullanabilmektedir; fakat direkt bir görüş açısı olması gerektiği için her odada bir AP (Access Point)gerektirmektedir.
İşletim Sistemleri: Cep bilgisayarlarının işletim sistemleri arasında Palm-OS (Palm cihazları), Epoc (Psion cihazları), Windows CE (Pocket PC) gibi kullanılan farklı uygulamalar vardır. Palm-OS ve Epoc?ta PIM özellikleri öne çıkar. Palm-OS?un kullanımı oldukça kolaydır. En fazla freeware ve shareware programı bu sistem için vardır. Windows CE multimedya özellikleri sayesinde veri ve randevu yönetimi dışında da özel uygulamalar arayan kullanıcılara hitap eder. Renkli ikonların kullanıldığı arabirim Window 98?e benzetilmiştir. Tüm bu işletim sistemleri farklı büyüklükte bellek ihtiyacı duyar. Palm OS için 4 MB yeterliyken Epoc 16 veya Windows CE için en az 32 MB gerekir.
Ergonomi: PDA?ler kredi kartı büyüklüğünden bir ansiklopedi cildi büyüklüğüne kadar çok çeşitli ağırlık ve boyutlara sahip olabilmektedirler. Boyut, PDA?nin taşınabilirliğini direkt etkilemektedir. Bir palm cihazı tişört veya gömlek cebine sığabilirken, bir handheld pantolon cebinde veya bir evrak çantasında taşınabilir. Handheld?lerin ağırlığı ekran ve klavye büyüklüğüne göre 200 ile 1500 gram arasında bulunabilirken, palm üniteleri ise daha hafif, 100 ile 250 gram arasında olabilmektedir.
Bir PDA alırken kullanıcının kendi özellikleri açısından da PDA?nin uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Örneğin büyük boyutlarda bir palm cihazı küçük ellere sahip bir kullanıcı için taşıması zor olabilirken, büyük ellere sahip bir kullanıcı için handheld klavye tuşları tuşlamak için fazla küçük olabilir. Sol elini kullanan kullanıcıların palm cihazları alırken çok dikkatli olmaları gerekmektedir. Çünkü tüm palm cihazları sağ elini kullanan kullanıcılar için dizayn edilmiştir. Kaydırma çubukları, butonlar ve stylus tutucular bu kullanıcılar için yanlış yerde bulunmaktadır.
Bataryalar: PDA?ler için üç tip batarya vardır:
· Nickel-Cadmium (NiCad)
· Nickel-Metal Hydride (NimH)
· Lithium-Ion (Li-Ion)
Nickel tabanlı iki batarya çeşidi Lithium-Ion bataryaya göre daha ucuzdur. Fakat Nickel bataryalar kullanımda olmadığı zaman şarjını daha hızlı kaybetmektedir. Bir PDA, bir veya iki batarya çeşidini kabul eder. Bazı PDA?ler AAA veya AA bataryaları kullanırken diğerleri patentli bataryalar kullanır. Tam şarj edilmiş bir batarya, kullanımına bağlı olarak bir PDA?yi 4-5 saatten bir aya kadar çalıştırabilir. Batarya kullanımı çok önemlidir, çünkü herhangi bir güç kesintisi PDA?deki tüm bilgilerin kaybolmasına sebep olabilir.
Patentli ve şarj edilebilir bataryalar PDA?nin tüm kullanımı süresince yenilenmeye ihtiyaç duymazlar. PDA?lerin çoğu, bataryalarını senkronize ederken doldurabilirler. Bazı PDA?ler adaptör ile alternatif akımda da şarj edilebilirler.
Ek Cihazlar: Orjinal şarj yüklenirken ikinci bir şarja sahip yükleme cihazı ile kesintisiz olarak çalışmaya devam etmek mümkündür. Kalem PDA?lerde uzun metin girişleri için kullanmak gerekirse harici bir klavye temin edilebilir. Bir bellek kartı ile PDA bilgisayarın belleği 128 MB?a kadar artırılabilir. PDA?nin modem veya cep telefonuna bağlanması için özel bir kabloya gerek vardır.
* Cihazınızın bu özellikleri desteklediğinden emin olunuz.
