Adamkayalar kalıntıları, Mersin İli, Silifke İlçesinin Hasanaliler Köyünün doğusunda bir vadi içinde kalır. Adamkayalar mevki olarak Silifke ile Erdemli ilçelerinin arasındadır. Erdemli İlçesi Kızkalesi Beldesinden ulaşılmaktadır.
Adamkayalar Kalıntılarını iki gruba ayırabiliriz: Birinci grupta Karyağdı Mitan-Miytan Vadisinde kanyonun kayalarına oyulmuş olan kaya kabartmaları, ikinci grup kalıntılar ise vadinin kuzeydoğusundaki yükselti üzerinde bulunan kale, burç ve yerleşim birimlerinden oluşan kalıntılardır. Yerleşim yerinden Adamkayalar’a kayaya oyulmuş olan merdivenler takip edilerek inilmektedir. Adamkayalar figürleri 11 çerçeve içine yerleştirilmiş ve genelde dörtlü ölü ziyafeti betimlemeleridir. Dörtlü ölü ziyafetinde, anne, baba ve çocuklar betimlenmektedir. Ayrıca ölülerin oğulları ve iki erkek kabartması asker olarak işlenmiştir.
Adamkayalar kabartmalarında ayin yapmak amacıyla kayaya oyulmuş beş basamaklı bir kompozisyon bulunmaktadır. Adamkayalar kabartmalarının altlarında bulunan yazıtlarda ölen rahiplerin isimlerinin yazılı olduğu anlaşılmıştır. Kabartmalar MS.200 yıllarında işlenmiştir.
İkinci grup kalıntılar; Adamkayalara inmeden önceki tepe üzerine dağılmış durumdadır. Bu kalıntılar genellikle polygonal duvar tekniği kullanılarak inşa edilmiştir. Gömeç Kale adı verilen kule, içlerinde kemerler bulunan binalar, çok sayıda kayaya oyulmuş lahitler ve sarnıç kalıntılarından oluşmaktadır.
Bölgedeki diğer birçok yerleşim gibi bu kalıntılar Helenistik Dönem ve Roma Döneminde iskan görmüştür. Bu kale yerleşiminin surları zaman içinde tahrip olmasına rağmen, kulesi geç dönemlere kadar zeytinyağı atölyesi olarak kullanıldığından yıkılmamıştır.
Adamkayalar’ın korunması için detaylı bir çalışma yapan Prof.Dr. Serra Durugönül ve Doç.Dr. F. Sancar Ozaner bu çalışmaların sonuçlarını “Adamkayalar Kilikya Kabartmalarının Arkeolojik ve Morfolojik Yönden Değerlendirilmesi ve Korunmasına İlişkin Öneriler” başlığı altın Araştırma Sonuçlarında yayınlamıştır. Bu maddeye göre Adamkayalar benzeri “Kaya Kabartması” olarak bölgenin birçok yerinde kireç taşına işlenmiş kabartmalar vardır ve bunların toplamı 60’ı geçkindir.
Gömeç Kale Adamkayalar’ın üzerinde oluşan tahribatlar, yağmur sularıyla oluşan yıpranmalar, kaya kütlesinin içinden gelen sular yoluyla oluşan tahribatlar ve en son olarak da insan eliyle yapılan tahribatlardır. İlk ikisi doğal tahribatlardır, ama üçüncü tahribatsa cahilliğin, bilgisizliğin tahribatıdır.
Memleketimizin her yerinde gördüğümüz, bize emanet olan dünya mirasına yapılan bu zulüm gerçekten bazen utanç verici boyutlara ulaşmaktadır. Adamkayalar da bu cehaletten payını almış, 1986 yılında muhtemelen define bulmak amacıyla bir rölyef dinamitle büyük zarar görmüş ve bu kabartmalara av tüfeğiyle zaman zaman atış yapılarak tahrip edilmiş ve edilmeye devam etmektedir.
Dünyada Eşine Az Rastlanır Bir Mirastır Adamkayalar. Mersin‘in Erdemli ilçesinde Şeytan Deresi Vadisi’nde bulunan Adamkayalar, sadece tarihi Kilikya Bölgesi’nde değil, dünyada da eşine rastlanmayan arkeolojik bir mirastır. Tarihi eser kaçakçıları, doğa şartlarının tahrip ettiği bu özel miras, maalesef bir çok antik mirasta olduğu gibi hak ettiği ilgi ve korumayı göremiyor.
Kızkalesi beldesinin 7 km kadar kuzeyinde, derin bir vadinin dik yamacında yer alan ve 12 adet kabartmadan oluşan eserler günümüze kadar ulaşmayı başarmış. Defineciler ve doğal koşullar nedeniyle yapısında bozulmalar meydana gelen bu tarihi yapılar, Akdeniz Bölgesi’nin en heyecan verici değerleri arasında. MÖ 1 ile MS 2. yy’lar arasında yapıldığı tahmin edilen, büyük boyuttaki insan kabartmalarına Adamkayalar ismi verilmiş.
