Katiaeion, Hititler döneminde M.Ö.1550’lerde kurulmuştur. Antik kaynaklara göre Ezop’un doğum yeri olan Kütahya’nın o dönemlerdeki adı Kotiaeion’dur.
Strabon’a göre bu ad “Kotys’in Kenti” anlamına gelmektedir. Kotiaeion adı temel sözcük aynı kalmak şartı ile, farklı dönem ve yazılışlara göre “Kotiaion”, “Cotyaeum” ve “Cotyaium” olarak da kullanılmıştır.
Katiaeion’un kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, ilin tarihi MÖ VI. yüzyıla dayanmaktadır. İl toprakları içinde yerleşen en eski halk Frigler’dir. MÖ 1200 yıllarında, Anadolu’ya gelen Frigler, Hitit İmparatorluğu’nun topraklarına girmişler, MÖ 676’da Kimmerler Frigya Kralı III. Midas’ı bozguna uğratarak, Kütahya ve çevresine egemen olmuşlardır. Alyattes’in Lidya kralı olduğu dönemde Kimmer egemenliği yerine Lidya egemenliği başladı. MÖ 546’da Persler Lidya ordusunu yenilgiye uğratarak Anadolu’yu istila etti. MÖ 133’de Roma yönetimine giren Kütahya, Roma’nın Asya Eyaleti sınırları içine girdi ve “piskoposluk merkezi” haline getirildi. 1071’de Malazgirt Savaşında Alparslan’a yenilen Bizans İmparatoru Roman Diogenes’de tutsaklık dönüşü Kütahya’ya getirildi ve gözleri kör edildi. 1078’de Anadolu Selçuklu Devletini kuran Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Kütahya’yı da ele geçirdi. 1277’de III. Gıyaseddin Keyhusrev Kütahya yöresini Germiyanoğlu’na verdi. Germiyanoğulları ise Devlet Hatun’un çeyizi olarak Kütahya’yı Osmanlı’lara verdiler. 1402 Ankara Savaşında Yıldırım Beyazıt’ı ağır bir yenilgiye uğratan Timur, Kütahya’yı alarak Yakup Beye verdi. Kütahya daha sonra tekrar Osmanlı’lara geçti ve “sancak merkezi” oldu. Sultan II. Beyazıt döneminde Şah İsmail yanlısı Şahkulu Kütahya’da ayaklandı. 1511’de bastırıldı. 19. yüzyılda Osmanlı Devletine başkaldıran Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu Kütahya’yı işgal etti. Sultan Mahmut ile imzalanan Kütahya anlaşması ile Mısır güçleri Kütahya’yı terk etti. Avrupa’da 1848 ihtilalleri sırasında, Macar ulusal hareketi Avusturya ve Rusya tarafından bastırılınca, hareketin önde gelenleri 1849 yılında Osmanlı Devleti tarafından Kütahya yöresine yerleştirildiler ve 1851 yılına kadar burada kaldılar.1867’de Hüdavendigar Vilayetine bağlı bir sancak merkezi olan Kütahya, II. Meşrutiyetten sonra bağımsız bir sancak oldu. Milli mücadele yıllarında, Kütahya 17 Temmuz 1921 tarihinde Yunanlılar tarafından işgal edildi. Büyük Taarruz’a kadar işgal altında kalan Kütahya 30 Ağustos 1922’de düşman işgalinden kurtarıldı. Kütahya 8 Ekim 1923’de Vilayet durumuna getirildi.
Kütahya Kalesi: Kütahya Kale ’si antik devirden başlamak üzere yerleşimin yer aldığı sanılan tepe üzerinde bir iç kale, hisar ve Osmanlı Devrinde aşağıdaki su kaynağını da içine almak üzere eklenen üçüncü bir kısımdan meydana gelmektedir. Kale Roma - Bizans - Selçuklu ve Osmanlı döneminde iskan görmüştür. Kalede bugün hiç bir döneme ait kitabe bulunmamaktadır. Kütahya Kale ’si Evliya Çelebi ’ye göre yetmiş burca sahiptir. Bugün Kütahya Kale ’si, genel hatlarıyla Diyarbakır Kale ’sine benzemektedir. Burçlar çok sık aralıklarla yerleştirilmiştir. Hatta iç kale tarafında adete birbirine yapışmış biçimde burçlar tespit etmek mümkündür.
