PUSULA İLE YÖN BULMA
- Pusula ile ilgili 3 temel beceriyi öğrenmelisiniz.
- Kerteriz ayarlamak
- Kerteriz almak
- Kerteriz takip etmek
Kerteriz: En basit anlamıyla, manyetik kuzey (pusulanın manyetik iğnesinin gösterdiği yön) ile hedef nokta arasındaki açıdır.
KERTERİZ AYARLAMAK:
Önceden harita üzerinden (Bakınız Silva 1-2-3 Sistemi) okunmuş veya arazide alınmış kerteriz açılarını kullanarak ilerlemek için pusulayı ayarlamanız gerekir. Pusulanın ayarlanması demek, döner bilezik üzerinde uygun rakamın (kerteriz açısı) referans çizgisi ile kesiştirilmesi demektir. Örnek olarak; eğer sapakta indiğinizde 60 derece ile yaklaşık 10 dakika yürüdüğünüzde uygun bir kamp alanına varacağınız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Sapakta indikten sonra pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 60 rakamını referans çizgisi ile çakıştırırsınız. Sonra pusulanın tamamını (yürüyeceğiniz için vücudunuzu da) döndürerek, manyetik iğnenin kuzey ucu ile bilezik üzerinde "N" (kuzey) işaretini çakıştırırsınız. (Silva pusulalarda kuzeyi göstermesi gereken bütün bu bölümler kırmızıdır ve hızlı çalışırlar). Pusulanızın üst kısmında yer alan "gidilen yön" okları size kamp alanının yönünü göstermektedir. Bu hedefe gitmek için bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir ama merak etmeyin biraz tekrarla pusula kullanımında uzmanlaşırsınız.
Unutmamanız gereken, pusulanın manyetik olarak ölçüm yaptığıdır. Tükenmez ve otomatik basmalı kalemler, sırt çantası iskeletleri, metal bilezikli saatler, yüzük, araba gibi metal cisimler ile cep telefonu, bilgisayar benzeri manyetik dalgalar yayan bir ekipmanın pusula ibresini saptıracağını düşünmelisiniz. Ölçümler bu tip cisimlerden uzakta yapılmalıdır.
Belli yerlerde kayaların içinde çok fazla ferro-metal var ise, pusula ile yön bulmak olanaksızdır. Ülkemizdeki en bilinen örneklerden birisi de Uludağ ve volfram madenidir.
KERTERİZ ALMAK
Kerteriz ayarlamak için ilk önce kerteriz almanız gerekir. Bunu harita üzerinde öğrenebilirsiniz (Silva 1-2-3 Sistemi) ya da arazide gitmek istediğiniz noktaya giderek yapabilirsiniz. Diyelim ki, ileride bir tepeye çıkmak istiyorsunuz. Aranızda belirgin bir coğrafi engel yok ama ormanın içine girdiğinizde ağaçlar zirveyi görmenize engel olacak ve siz ormanın içinde yol bulmakla uğraşıp vakit kaybetmek istemiyorsunuz. Yapmanız gereken zirvenin kerterizini almak. Kerteriz almak için pusulayı, gidilen yön oku zirvey gösterecek şekilde elinizde tutmanız gerekir. Daha kolay ve hassas ölçüm yapmak için pusulayı göz seviyenizde tutabilirsiniz ama pusula tabanının yere tam paralel olması gerektiğini unutmayın. Döner bileziği çevirerek manyetik kuzey ibresi ile kuzeyi gösteren "N" işaretini ve kırmızı oku çakıştırın. Çakışma noktasında kapsül içindeki çizgiler ile ibre paralel olacaktır. Böylece manyetik kuzey ile hedef arasındaki açıyı, kerteriz açısını bulursunuz.
Orman içinde yürürken sıklıkla pusulayı kullanarak ilerleme yönünüzün doğru olduğunu kontrol edin. Kerteriz çaısını okumanız şart değildir ama kapsülün kazara dönmesi durumunda yanlış yöne sapacağınız kesin olduğundan kerteriz açısını ezberlemek ya da not etmek iyi bir alışkanlık olur.
KERTERİZİ TAKİP ETMEK
Alınmış kerterizi izlemek teorik olarak basittir ama hepimiz biliriz ki arazide uzakta belirgin görünen noktalar örneğin bahsettiğimiz zirve, biz ilerledikçe görünmez olurlar ve yön şaşırabiliriz. Arasıra pusulalarımızdan yapacağımız yön kontrolü çok sağlıklı olmaz. Hiç hata yapmamak için pusulayı hep elimizde tutmamız gerekir. Onun yerine ilerlememiz gereken hayali bir çizgi üzerinde belirgin noktalar saptayıp devam etmek daha kolaydır. Mesela, berlirgin bir ağaç tam olarak ilerleme hattımızdaysa, ilk önce ağaca gideriz. Bunu yaparken ağacı görerek bir gölün çevresinden dolaşabiliriz, biraz sağa ya da sola kayarak köprü geçebiliriz. Ağaç bizim birinci kerteriz noktamızdı ve yanına geldiğimizde pusulamızdaki kerteriz açısı yine varmak istediğimiz noktayı, zirveyi göstermektedir. Zirveyi göremesek bile başka ara kerteriz noktaları belirleyerek adım adım hedefe varırız.
GERİDEN KESTİRME
Zaman zaman ara kerteriz noktalarınızı kaybedebilirsiniz. Geriden kestirme tekniği ile fazla zaman kaybetmeden doğru yönde ilerlemeye devam edersiniz. Bunun için bir önceki kerteriz noktanızı görmeniz gerekmektedir.
Geriye dönün ve pusulanızı da kendiniz ile beraber döndürün. 180 derece döndüğünüzde pusulanın Güney (beyaz) ibresi kapsülün içindeki kuzey okuyla çakışmalıdır. Bu halde gidilen yön okunun önceki kerteriz noktasını gösteriyor olması gerekir. Eğer göstermiyorsa gösterinceye kadar sağa ya da sola hareket edin. Bu işlemi rotadan saptığınızı düşündüğünüz her zaman yapın.
DÖNÜŞ KERTERİZİ
Diyelim ki zirveye vardınız ve aynı yolu izleyerek dönmek istiyorsunuz. Kampınızın ya da arabanızın kerterizini almadınız hatta artık onları göremiyorsunuz. Geri dönmeniz hala çok kolay. Yola çıktığınız nokta ile kerterizini aldığınız varış hedefi arasında 180 derece açı farkı vardır. İki ayrı teknikle dönüş yolunuzu bulabilirsiniz.
Birinci yöntemde kerteriz açınızı matematik olarak 180 derece ayarlarsınız. Eğer kerteriz açınız 180 den küçük ise 180 derece ekleyin; 180 dereceden büyükse 180 çıkartın. Dönen bileziği ayarlayın ve gidilen yön oku sizi başlangıç noktanıza geri götürecektir.
İkinci yöntemde mevcut kerteriz açısını değiştirmeden aynen geri kestirme yönteminde olduğu gibi manyetik ibrenin güney ucunun kapsül içindeki kırmızı yön okuyla çakıştırdığınızda pusula 180 derece dönmüş olur.
ENGELLERİN ÇEVRESİNDE YÖN BULMAK
Eğer kerteriz açınızla ilerlerken arkasını göremediğiniz yani ara kerteriz alamadığınız bir yere gelirseniz ne yapacaksınız?
Yapacağınız tek şey yanlara kaymak ve devam etmektir. Eğer sağa ya da sola kaç metre veya pratik olarak kaç adım kaydığınızı ölçerseniz, engeli geçtikten sonra bir o kadar ters yöne ilerlersiniz. Böylece engeli çizgisel olarak yapmanız gerektiği gibi aşarsınız. Bu işlemi yaparken iki önemli dikkat edilecek nokta vardır. Birincisi, yana kayma, sağa ya da sola 90 derece ile yapılmalıdır. Çapraz kaymalar hata yapmanıza yol açar. İkincisi ise yana kaydıktan sonra da kerteriz açısı ile ilerlemeye devam etmektir. Zaten aksi durumda çapraz ilerlemiş olursunuz.
