GPS`in açılımı Küresel Yer Belirleme Sistemidir (Global Positioning System), Birleşik Devletler Savunma Bakanlığının oluşturduğu yörüngedeki 24 uydudan oluşan bir ağ yapısıdır. Orijinal olarak Birleşik Devletler ordusu için yön belirleme amaçlı olarak kurulmuştur, şu anda okyanuslarda dolaşan yük gemilerinden, en sevdikleri kamp yerini bulmaya çalışan kampçılara kadar herkes kullanabilmektedir.
GPS Alıcıları Nasıl Çalışır?
GPS uyduları temelde radyo vericileridir. Her bir uydu kendine özgü sinyalini yeryüzüne yansıtır ve bu sinyal GPS tarafından algılanır. GPS alıcıları bu sinyallerin uydudan GPS cihazına ulaşma sürelerini ölçerek sinyali gönderen uydunun ne kadar uzakta olduğunu çıkartabilir. 3 veya daha fazla uydudan eş zamanda sinyal alabilen bir GPS alıcısı kendi yerini tam olarak tanımlayabilir, bu işleme üçgenleme (triangulation) denir.
GPS Alıcıları Neden kullanışlıdır?
Şartlar ne olursa olsun, bir GPS alıcısı size yeryüzünde nerede olduğunuzu söyleyebilir. Neredeyse her yerde 365 gün 24 saat çalışabilirler. Tipide, yoğun siste, hatta okyanusun ortasında referans noktanız olmadığı zaman bile çalışırlar. Sadece, uydu sinyallerini engelleyebilecek nesnelerin, yoğun ağaçların gökyüzünü kapladığı ya da binaların sık olduğu yerlerde performansı düşebilir, ama daha yeni modellerde bu sorunların çoğu ortadan kalkmıştır.
GPS alıcıları bir sonraki durağınızın neresi olacağını, oraya ne kadar uzakta olduğunuzu ve hangi yönden oraya ulaşabileceğinizi bulmanıza yardımcı olurlar. Hatta nasıl gidileceğini unuttuğunuz gizli balık yatağına veya geçen kış rastladığınız kaplıcaya yönlendirebilecek bilgileri kendiniz için kaydedebilirsiniz ve bunları istediğiniz zaman yeniden bulabilirsiniz.
GPS alıcıları temel harita ve pusula kullanımının yerini tutamaz. (unutmayın ki piller bitebilir ve elektronik cihazlar bozulabilir) ama size çok iyi bir yönlendirme yardımcısı olurlar.
Nasıl GPS Seçilir?
Adım#1 İhtiyacınızı göz önünde bulundurun
Doğru GPS alıcısını seçmek için onu nerede ve nasıl kullanacağınızı düşünün. Değişik GPS`ler değişken durumlar (en zor koşullardan, arabanızın rahatlığına kadar) için üretilmişlerdir.
Adım#2 Temel özelliklere dikkat edin
Alıcı Tipi
Multiplex alıcılar bir veya iki uyduyla bağlantı kurarak ve kendilerine gereken bilgileri gerektikçe diğer uydulara yönelerek üçgenleme yer tayini yaparlar. Paralel-kanal alıcılarından daha az pahalıdırlar ama uydu sinyallerini engelleyebilecek arazi şartlarında (dağlar, binalar, kanyon duvarları gibi) çalışmazlar. Multiplex alıcılar denizde yön bulma için mükemmeldirler.
Paralel-kanal alıcılar bir seferde 12 uydunun sinyalini yakalayabilirler, böylece son derece karmaşık bir arazide daha hızlı ve güvenilir veri akışını sağlayabilirler.
Kanal Sayısı
Bir paralel-kanal alıcısının kanal sayısı arttıkça takip edebileceği uydu sayısı da artacaktır. Böylece uydu sinyallerine kilitlenmesi ve yer belirleme hesaplamalarını yapması da o kadar hızlı ve güvenilir olacaktır. Günümüzde standart kanal sayısı 12 dir ama geçmişte üretilmiş 8 kanallı GPS modelleri de, bir çok koşulda yeterli performansı gösterecektir.
Hafıza Kapasitesi
Bir GPS`in en kullanışlı özelliği belirli yerlerin bilgilerini kaydetmesi ve bunları depolama yeteneğidir. Bu depolama özelliği yeri geldikçe gittiğiniz noktaları kaydetmenize olanak tanır böylece GPS alıcınız aynı noktaya tekrar gitmek istediğinizde size rehberlik eder. Bu aynı zamanda "ara nokta" ları (waypoints= başlangıç noktasıyla istikametiniz arasındaki rota) kayıt
edebileceğiniz anlamına gelir, bu yüzden rotanızdan ayrılmadan ilerlemenizi kolaylaştırır. Genelde GPS`inizin hafızası ne kadar geniş olursa o kadar çok ara noktayı hafızasına kayıt edebilir ki bu da her zaman bir avantajdır.
Rota çıkarma
Bazı GPS alıcıları ara noktaları sıralı şekilde kaydetmenize olanak tanır. Bunun anlamı başlangıç noktasından son noktaya kadar olan bütün rota verilerinin girişlerini yapabilir sonra faaliyetiniz süresince bir noktadan bir noktaya GPS`inize bakarak ilerleyebilirsiniz.
Bazı alıcılar, size herhangi bir yöndeki kayıtlı noktaları takip etme olanağı verir. Bunun anlamı:
Faaliyetiniz süresince bu noktaları hafızaya kaydederseniz GPS`iniz sizi aynı rotadan geri götürebilir.
Evinizden çıkmadan önce bu ara nokta
verilerini yüklerseniz (koordinatları haritadan alarak) GPS`iniz doğru rotada kalmanıza yardımcı olacaktır.
Elektronik haritalar
Bazı yeni GPS`lerde navigasyonu daha da kolaylaştıran elektronik harita yapıları kurulmuştur. GPS ekranınızdan bulunduğunuz bölgenin haritasına bakarak kendinizi çevrenizde bulunanlara göre yönlendirebilirsiniz. Kimi GPS cihazları belli bazı bölgelerin daha detaylı haritalarını ek kartuşlar sayesinde görüntüleyebilmektedir. Bir faaliyette bulunmadan ve size rehberlik etmesine izin vermeden önce elinizdeki haritanın detay seviyesini kontrol edin, çünkü bazı haritalar doğada yön bulmak için yeterli detayı içermemektedir.
Adım#3 Kullanışlı Olmasını Düşünün
GPS alıcıları teknolojik olarak gelişmiş cihazlardır. Fakat bu hepsinin kolay kullanılabileceğini anlamına gelmez. Bazı GPS modelleri simulasyon modlarına sahiptirler ve bunlar uydu sinyallerine ihtiyaç duymadan çalışırlar. Yani, Adrenalin mağazalarının içinde bile farklı modellerin çalışma prensiplerini inceleyebilirsiniz. Böyle bir deneme şansınız olursa göz önüne almanız gerekenler:
Kullanım kolaylığı
Cihazı kullanması kolay mı? Cihaz sizi A noktasından B noktasına yönlendirirken, izlediği aşamalar anlaşılabilir ve ygulanabilir mi? Ekran görünümü kullanıcı dostu mu? Aşamaları kolaylaştırmak için şekiller ve semboller kullanıyor mu? Kullanım kılavuzunu yitirirseniz temel fonksiyonlarını kendiniz çıkarabilir misiniz?
Rotaya sadık kalmak ne kadar kolay?
Harita üzerinde bir noktadan diğer noktaya gitmeye çalışın. Cihaz gideceğiniz yönü nasıl gösteriyor? Bazı modellerde bu işlem oldukça kolaydır, diğerlerinde ise çok daha karmaşık olabilir.
Bilgi içeriği
Cihaz konumunuzla ilgili bilgileri size nasıl aktarıyor? Enlem ve boylam koordinat bilgilerini veriyor mu?Ayrıca UTM (Universal Tranverse Mercator) bilgilerini veriyor mu? Peki ya UPS (Universal Polar Stereogragraphic) verilerini? Değişik haritalar değişik koordinat sistemleri kullanırlar. GPS almadan önce haritanızla aynı dili konuşup konuşmadığına dikkat edin.
Ekran
Görüntü ekranı kolay seçilebiliyor mu? Değişken ışık altında rahat okunabiliyor mu? Düşük ışıkta ve hava karadığı zaman ışığı
yeterli geliyor mu? Görüntü net ve temiz mi? Ekran yönergelere boğulmuş durumda mı?
Giriş tuşları
Giriş tuşları anlaşılır ve kullanışlı mı? Basit bir işlem için bile bir sürü tuşla uğraşıyor musunuz?
Anten kurulumu
İç kısma yerleştirilmiş antenler en az zarar görebilecek olanlardır. Dışta yer alanlar ise daha az korunaklıdırlar, fakat bazı durumlarda yönü değiştirilerek alıcının uydulara kilitlenmesi kolaylaştırılabilir. GPS`inizi arabanızda veya teknenizde kullanmak istiyorsanız bunun için opsiyonel dış anten takılabilir olması uygun olacaktır. Bunlar uydu sinyallerinin geçemediği metal tavanlı bir yerde olsanız bile sinyalleri yakalayacaklardır.
Adım#4 Performansını göz önünde bulundurun
Veri hızı
GPS birimleri sabit olarak lokasyon bilgilerini araştırır ve işler. Fakat bazıları verileri, daha hızlı işleme ve güncelleme olanağı sunarlar. Genelde bir GPS`in sahip olduğu kanal sayısı arttıkça, daha hızlı hesap yapabilir ve ekrandaki bilgiyi daha çabuk yeniler. Modelleri birbiriyle kıyaslarken performanslarının doğada çok çok daha iyi olması gerektiğini nutmayın.
Hassasiyet
GPS cihazlarında SA hata uygulamasının 1 Mayıs 2000`de sona erdirilmesiyle birlikte GPS ler eskisine göre çok daha yüksek bir hassasiyete kavuştular. Günümüzde modern GPS lerin yeterli sayıda uyduya kilitlendiklerinde 4-5 metreye kadar hassasiyet yakalaması mümkün.
Download kapasitesi
Modern bazı GPS`ler PC`nizde ara nokta (way point) verilerinizi saklamanıza yardımcı olacak bazı yazılımları da beraberinde
getirir. Bu özellik size GPS`inizin kaldırabileceğinden daha fazla veriyi toplamanıza yardımcı olur ve kolayca PC`nizden her gezi için gereken bu verileri indirerebilirsiniz.
Adım#5 Güç ünitesini göz önünde bulundurun
Güç kaynağı
Cihaz ne tür bir pil kullanıyor? Birkaç çeşit pille çalışabiliyor mu? Uzun bir yolculuğa çıkarsanız kaç tane fazladan yedek pil almak durumundasınız? Gerektiğinde aracınızın çakmak çıkışından güç alarak cihazı kullanmanız mümkün mü?
Pil ömrü
Cihaz yeni pillerle ne kadar süre çalışıyor? Kullanılmadığı zamanlarda enerjiden tasarruf etmek için "askıya alma" fonksiyonu varmı? Kapattığınızda hala bilgilerinizi saklayabiliyor mu? Tekrar cihazı açtığınızda uydu sinyallerini yeniden algılaması ne kadar sürüyor?
Destek pil
Bir çok yeni GPS alıcısı üzerindeki destek piller sayesinde ana pil bittiğinde dahi kaydedilen veriler güvencede olur. Ne kadar
uzun destek ömrü varsa verileri kaybetme riski o kadar düşük olacaktır.
Adım#6 Maliyeti, ağırlığını ve boyutlarını göz önünde bulundurun
Genel olarak hafif ve küçük GPS cihazları kullanımı daha kolay olanlardır. Fakat ağırlık ve hacim tasarrufunun belli bir maliyeti vardır; ya daha pahalıdır ya da daha az özelliğe sahiptir. Seçenekleri karşılaştırırken GPS`inizin sizin için ne yapmasını
istediğinizi düşünün. Sadece temel özelliklere sahip olan bir GPS`ten de tam olarak memnun kalmanız mümkündür.
Bir cihazın fiziksel tasarımını değerlendirirken dayanıklılığını da göz önünde bulundurun. Kırılabilecek parçaları, bozulabilecek tuşları ve düşünce kırılabilecek kasası olanlara dikkat edin.
NOT: Neredeyse tüm modern GPS`ler su sıçramasına, anlık su temasına, ani yağmur baskınlarına dayanıklıdırlar.
Adım#7 Deneyin
Eğer mümkünse birini seçmeden önce gerçek hayat koşullarında birkaç tanesini deneyin. Eğer arazide bunları kullanamıyorsanız simulasyon modunda cihazınızı kullanın. Değişik kişiler, değişik tasarımlar ve özelliklerden hoşlanırlar. Bire bir karşılaştırmalar sizin için hangisinin en iyisi olduğunu belirlemedeki tek yoldur.
Derleyen: Orkun Afyoncu
