Gezilecek Yerler
Taş işçiliğin benzersiz örnekleri, mühendislik harikası köprüler, pınarlardan akan suların hayat verdiği vadiler manzumesi Kemaliye’nin köylerini birbirine bağladı. Padişah 4. Murat, Bağdat seferine giderken Kemaliye topraklarında yaptırdığı bu köprülerden geçmiştir.
Fırat’ın akar olmaktan çıkıp göle dönüştüğü geçtiğimiz yüzyılın son çeyreğinde, onlarcası suların altında kaldı tarihin sessizliğinde köprülerin. Sonra bir kısmı yeniden yeniden canlanan köprülerle hayat buldu yüksek dağ geçitleri. Şimdi yeni gerdanlıklar takma zamanı Fırat’ın mavi-yeşil sularına kavuştursun diye iki yakasını Kemaliye’nin. Asma köprüler, kemer köprüler ve yakın tarihin çelik konstürksüyon, betonarme köprüler Kemaliye’yi birbirinden güzel köylerine, Anadolu’nun bağrına ve gurbete bağladı aynı zamanda.
Keban baraj gölü suları altında kalan onlarca estetik harikası onlarca asma köprünün yıllarca yenileri yapılamadı.Ne feribotlar ne kayıklar karda kışta kıyamette dertlerine derman arayan hastalara deva olamadı.Kemaliye'nin köylerinde dramlar yaşandı.Gurbete giden köyüne geri dönemedi. "Köprü"romanlara konu oldu.Kemaliye ' nin köylüleri devletin kapılarını aşındırdı.Hele bir Başpınar Köprüsü vardı ki giderek yayılan Fırat 'ın üzerinde ulaşılmaz bütçelerle yıllarca yapılamazlar arasında kaldı.
Her anı vatana hizmet gayretleriyle süren yaşamı boyunca hizmetleriyle adını Kemaliye 'nin taşına toprağına yazdıran Vali Recep Yazıcıoğlu devlet vatandaş işbirliğinin müstesna örneklerinden biri olarak Başpınar Köprüsünü yapılamazlar arasından çıkarttı.
Tarihi camiler:Taşdibi camisi 1635
Orta Camisi 1898
Dörtyolağzı camisi 1654
Kurtoğlu camisi 1811
İhsaniye camisi 1876
Koçan camisi 1875
Embiyabey camisi 1885
Bahçe camisi 1836
Hacı Yusuf Efendi Camisi 1696
Memiş Efendi Mescidi 1803
Üçvahit Mescidi ------
Emin Efendi Mescidi 1720
Hacı Emin Mescidi 1779
Vanlızade Mescidi 1831
Gerüşla köyü camisi 1755
1892-93 tarihli salmaneye göre kazasında 55,köylerinde 41 adet cami bulunmaktadır.Bunlardan en eski olanları Taşdibi ve Dörtyolağzı camisidir.Taşdibi camisinin
yapıldığı yerde daha evvel bir cami olduğu söylentileri kuşaklar arasında taşınarak günümüze kadar ulaşmıştır.
Kadıgölü:Bir doğa harikası olan Kadıgölü ,Taşdibi ve Orta cami arasında yüzeye çıkan Sarıçiçek Dağları silsilesinden beslenen, çok soğuk ve bol debili bir kaynak suyudur. Kemaliye ' nin hayat kaynağı olan Kadıgölü gözesi,hemen hemen şehrin tüm içme suyu ihtiyacını karşıladığı gibi, bağ ve bahçelerinde kanallar ve arklar vasıtasıyla sulanmasını sağlar.Özellikle baharda bembeyaz köpürerek akan Kadıgölü Deresi ' nin seyri doyumsuz güzelliktedir.
İlçe merkezinde Kadıgölü Deresi üzerinde bulunan onlarca değirmenin bir kısmı restore edilmiştir.Geçmişte ilçenin elektrik enerjisini de karşılayan Kadıgölün' den bugünde aynı amaçla yararlanılması düşünülmektedir.
Taşyolu:Kemaliye' yi batı yönünde İç Anadolu ' ya bağlaması düşünülen Taşyolu fikri bundan 135 yıl önce gündeme gelmiş ve ekonomik nedenlerle uzun süre gerçekleştirilememiştir.Aradan geçen yıllara rağmen Kemaliye halkı bu düşünden vazgeçmemiştir.1949 yılında Taşyolu için girişimler tekrar başlamış ve Erzincan Valiliğinin desteğiyle Kemaliye halkı tarafından Şırzı Köprüsünden itibaren ilkel yollarla ilk çalışmalara başlanmıştır.
Kemaliye 'nin Ankara -İstanbul yol güzergahını 220 km kısaltan 8520 metrelik Taşyolu, 4722 metresi tünel, 3798 metresi yarma yol olarak özveriyle tamamlanarak hizmete sunulmuş olup,yol düzenleme çalışmaları yapılmaktadır.
Taşyolu,Karasu nehiri vadi tabanında yer alan Karanlık Kanyon 'a ve bu coğrafyada yer alan kapalı eko-sistemdeki yaban hayatını da gözlemlemeyi sağlayan bir güzergahtadır.Bu eşşiz yolda ilerlerken insanın gücünü, doğanın vahşiliğini ve güzelliğini,nehri dökülen akarsu kaynaklarını,Fırat 'ın nehirden göle dönüşümünü ürkütücü akışını, yeşili, kahverengiyi, turkuazı,maviyi aynı anda tadacaksınız.
Karanlık Kanyon:Karanlık Kanyon,benzerlerini ABD 'nin Colarado Grand Canyon 'nunda ,Alpler 'de görebileceğiniz, yer yer 400-500 m sarp kayalık yamaçlardan oluşan ,kapalı bir ekosistem oluşturmuş doğa harikasıdır.Özgün coğrafi yapısı, dağ keçisi, su samuru, vaşak gibi türü tehdit
altında olan yaban hayatına da ev sahipliği yapan Türkiye 'nin en görkemli kanyonlarından birisidir.Karasu vadi tabanına dik inen karanlığın kayaları yer yer 2 m darlıkta bir taban izleyen,gün işığının bile ulaşamadığı dar geçitlerden oluşmaktadır.Özellikle bahar ve erken yaz da küçük dereler ve pınarlar Sandık Köy 'ünden Fırat 'ın Karasu yatağına kadar inen benzersiz kanyoning sporuna elverişli u vadiye ayrı bir güzellik katmaktadır.
Koçan Şelalesi:Kemaliye 'nin Embiyabey ve Koçan mahalleleri üst başında ,baharın belirli aylarında 150 metre kadar yükseklikten akan şelalenin muhteşem görünümü yöre insanının türkülerine,şiirlerine,manilerine ilham kaynağı olmuştur.Yanı başında yükselen tarihi ve dik tırmanma yolu ile şelalenin üst kısmına çıkılmaktadır.Bu üst nokta Koçan Gabanı olarak adlandırılır.Buradan Hotar 'a (Hayvanların otlatıldığı yayla ) ve yörenin en güzel su kaynaklarından Olukman'a ulaşmak mümkündür.
Gabanlar:Gaban geçit anlamındadır. Bir vadiler sistemi içerisinde sıkışmış Kemaliye ve yakın köyleri, dağ köylerine ve meralara Gabanlar ve onlara uzanan tarihi yollarla bağlanır. Yollar yaklaşık 3 metre genişliğinde uzun merdivenler şeklindedir. Tamamen insan el emeğiyle yapılmış olup; bugün de hala işlevseldir. Başlıca Gabanlar şunlardır: Bahçe Gabanı, Cici Gabanı , Çoçi Gabanı , Çor Kaldırımı(Gabanı ) , Eğin Gabanı, Erkek Gabanı, Geşo Gabanı , Halilağa Gabanı, Hotar Gabanı ,Mazman Gabanı ,Pegir Gabanı ,Sandık Gabanı ,Sorak Gabanı ,Uza Gabanı , Yalımbaya Gabanı, Zafran Gabanı.
Zincirlikaya:İlçe merkezinde Taş dibi mahalesi üst başındaki yamaçta bulunan Zincirlikaya, türkülere ,hasretlik manilerine ve deyişlere konu olmuş, Kemaliye ile özdeşleşmiştir.Bu kocaman yekpare kaya kütlesi vaktiyle kayma eğilim gösterince ,şehrin üzerine yuvarlanması durumunda büyük maddi ve manevi zarar verebileceği düşüncesiyle önüne set-duvar örülüp
zincirle bağlanmıştır.
Apçağa Köyü:Kemaliye 'ye 5.5 km mesafede ve Çağlayan su manasına gelen bu köy, kültür ve tarih zenginliği ile ünlü bir yerleşim birimidir.Köy çarşısı Anadolu da korunmuş en eski çarşı olma özelliğini taşımaktadır. Yörede ki en kalabalık ve örgütlü köylerden biri olan Apçağa Köyü, Güzelleştirme ve Kalkındırma Derneğinin çalışmaları sonucunda mevcut yapılar restore edilerek yaşatılmıştır.Köy derneği tarafından yapılmış ve restore edilen yerler şunlardır:
Köy Konağı
Okuma ve sohbet odasi
Özden tesisleri ve matbaası
Yenileme fırın
Kayabaşı parkı
Kır kahvesi
Köy ortak mutfağı
Camiler tarihi yapılar
Çeşmeler
Ocak Köyü:Kemaliye 'ye 35 km mesafede Dutluca nahiyesine bağlı modern bir köydür. Köyün kurucusu Hıdır Abdal Sultan olup bundan 750 yıl evveline geçmişi dayanmaktadır.Köyde bu adla bir türbe olup,her yıl yüzlerce ziyaretçi akınına uğramaktadır.Alt yapısı tamamen bitirilmiş olan köye asfalt yolla ulaşmak mümkündür. Köyün başlıca toplumsal hizmet birimleri şunlardır; Konuk Evleri
Müze
Kültür Merkezi
Hamam
Cami ve Cem Evi
Köy fırını
Helikopter pisti
Çocuklara yönelik parklar
Çeşmeler
Kemaliye Evleri:Kemaliye Kuruluşundan bu yana, çeşitli kültürlerin yaşandığı bir yer olma özelliğini taşır.Bu ortak kültürün izleri, ayrıntılara da yansımıştır. Dut, ceviz, çınar, kavak ağaçlarının oluşturduğu, yeşilin binbir tonu arasında yer alan evler, doğal çevre ile mimari arasındaki uyumun en güzel örneklerini sunar. Kemaliye evleri, topoğrafya yapısına uygun olarak konumlanmıştır. Araziyi ekonomik kullanma zorunluluğu nedeniyle ,evler kademeli olarak şekillenmiş, yatay değil, düşey olarak düşünülmüş ve iki ,üç ya da dört katlı evler tercih edilmiştir. Evlerin bir çoğu eğimli araziye yaslanır. Dolayısıyla Kemaliye Evleri 'nin her katından açılan kapılardan, ya bir sokağa ya da bir bahçeye çıkabilirsiniz. Genelde üç katlı olan Kemaliye Evleri 'nin alt katları,hizmet katı olarak işlev görür. Bahçe ile bağlantısı olan bu kat soğukluk,kiler ve odunluk olarak değerlendirilmiştir.Ahşap olarak yapılmış ana katlar yaşam mekanları olarak düzenlenmiştir. Divanhane, selamlık, sofa ve mutfak bu katta bulunur. Üst katlarda genel olarak yatak odaları bulunur. Son katın üzerinde bulunan rıhtım döşemeyle kaplı damlar ise,tarımsal ürünlerin işlenmesi ve kurutulması amacıyla kullanılır. Kemaliye evleri kapısı ve tokmağıyla başlayan kendine has yapısı iç mekanların dekorasyonları ile de ayrı bir güzellik taşımaktadır.İç mekanlarda ki sedirler, yüklükler farklı bir tarz oluşturmaktadır. Yüklük denilen bölüm istenildiğinde banyo,bu amaç dışında ise yatak yorgan gibi eşyaların istiflendiği kapalı mekan olarak da kullanılmaktadır. Yüklük ile kapı arasındaki duvar yüzeyi "çiçeklik", "şerbetlik" adı ile anılan ahşap süslemelerle şekillenmiştir. Burada anlatmanın imkanı olmayan bir çok özelliğe sahip Kemaliye Evleri , mevcut yapıların %90 'ını teşkil etmektedir.
Folklor ve KEFTUD:Kemaliye-Eğin Kültür Turizm ve Folklor Derneği Kemaliye (Eğin ) müziğinde, Anadolu 'nun alışılagelmiş saz ,ney ve zurna yerine esas çalgı olarak keman ve klarnet kullanılır. Ayrıca davul ve tef ritim saz olarak kullanılmaktadır. Eğin 'in kendine özgü türküleri, oyun havaları ve özellikle yanık manileri Türk Halk Müziği repertuarlarına girmiştir. Uzun havaların (hoyratların ) okunuşu, ilçe içerisindeki köylerde bile birbirinden farklıdır. Bu nedenle ağız olarak farklılıklar halinde tanımlanır. Örneğin, Sandık Ağzı ,Venk Ağzı, Apçağa Ağzı vs. gibi Bunların hepsine "Eğin Ağzı " denir. Kemaliye folkloru, birçok bakımdan kendine özgüdür ve esas karakterini ağır ritimlerle oynanan oyunlar oluşturur.
Başlıca erkek oyunları: Tekayak, İkiayak , Üçayak, Sıklama ,Gecegü, Sinanlı, Pingan, Kınası, Rumdiki, Tanzara, Tırnana, Havaçor, Meşenin tepelisi, sarhoş barı,temur ağa, karsın kalesi, hırponi, kasap
Başlıca Kız-Erkek oyunları: Hayriye, Of nana, Gelin kınası, Kız haznedar, Meşenin tepelisi, Hostaya keçi geldi, Dut ağacı, Oğlan gider işine, Munzur dağı, Bebek, Kama çekerim, Horoz, Eğinim, Büyük cevizin dibi, bahçeye indim, Elinde süt küleği, İndim dost bahçasına,Yıkın şunların evini, Ehnesor dere içi, Çeçen kızı.
Bugün yöre kültürünü yaşatan,cuma akşamı fasılları ile Kemaliye-Eğin halk oyunları,folklorünü, türkü ve manilerini gelecek kuşaklara aktarmayı kendine görev edinen Kemaliye-Eğin Kültür Turizm ve Folklor Derneği ve onun gönüllüleri vardır.
Müze:Kemaliye Müzesi, ilçenin taş işçiliği yönüyle en görkemli eserlerinden biri olan tarihi binada hizmet vermektedir.600 kadar etnografik değerdeki eşya ve tarihi folklorik kıyafetler, Kemaliye'lilerin bağışlarıyla temin edilmiş olup , ışıklı cemakanlar içerisinde sergilenmektedir. İlçeye her gelenin mutlaka ziyaret ettiği Etnografya Müzesi, Kemaliye kültürü hakkında bilgi sunmanın yanısıra alt katındaki kafeteryası ile de ziyaretçilerine hizmet vermektedir.
Kaynak :
www.turizm.kemaliye.net
