Bütün sanat dallarında olduğu gibi bonsai sanatındada bazı kurallar vardır. Kurallar kelimesi bonsai sanatını tanıtma kullanılacak güzel bir kelime değil fakat bu çoğu bonsai ustasının kulladığı bir kelime. Kuralları tabiki çok katı değil ve istenildiği zaman kıralınabilinirler. Fakat yeni başlayan için çok yararlı bilgiler içerirler.
Kuralların çoğu Japon kültüründen gelmektedir ve amaç olarak hangi uygulamaların bonsai üzerinde çalışıp çalışmadığını belirler. Güzel bir bonsai yaratanın doğal yeteneğine, esinlenmesine, ve kurallara genel olarak uymasına bağlıdır.
GÖVDE ve KÖK KURALLARI
1. Yükseklik gövdenin en şişkin yerinin 6 katı civarında olmalıdır.
2. Gövde bakana doğru biraz eğimli olmalıdır.
3. Gövde yerde sanki bitki tutan bir çapa gibi olmalıdır.
4. Kökler tabanda yayılıyorlarmış gibi gözükmelidir.
5. Direk bakanın gözüne çarpan kökler olmamalıdır.
6. Zirve bakana doğru hafif eğilmli olmalıdır.
7. Gövde yükseldikçe incelmelidir.
8. Yapılan aşılar gövdeyle uyum göstermeli yada mümkün olduğunca kökleri doğru yerleştirilmeli.
9. Gövdedeki kavisler bakana doğru çok yuvarlakımsı şekilde olmamalıdır.
10. Zirve kökden başlayan yönde bitmelidir. Gövde akışı sağlanmalıdır.
11. Gövde kendi üstüne gelecek şekilde hareket etmemelidir. Kendi üstüne doğru gelen gövde C şeklini oluşturur.
12 Düz (formal upright) ve Yarı düz (informal upright) stilleri için, zirve mutlaka kök seviyesinden yukarda olmalıdır.
13. Informal upright stilinde çok fazla “S” kavisi sinir edici olur
14. Ağaç yükseldikçe kavisler birbirlerine daha yakın halde olmalıdır.
15 Ağacın yanlızca bir zirvesi olmalıdır.
16. Çift gövdeli ağaçlar toprağa yakın bir yerden ayrılmalıdırlar.
DALLAR
1. Çapraz dallar olmamalıdır, gövde üzerinden geçen dallarda olmamalıdır.
2. Bakanın gözüne doğru gelen dallar olmamalıdır.
3. İlk dal yaklaşık yerden ağacın üçte bir yüksekliği kadar bir yükseklikten başlamalıdır
4. Devam eden dallar devam eden ağacın üç te bir yüksekliği boyunca yukarıya doğru azalarak gitmelidir.
5. Dallar kavislerin dışlarına doğru gitmelidirler. (göbekli dallar olmamalı)
6. Dal kalınlıkları göcdeyle uyumlu olmalıdır. Gövdenin üçte birinden kalın dallar çok kalın olarak sınıflandırılır.
7. İlk dal sağa (yada sola) , İkinci dal sola (yada sağa) ve üçüncü dalda arkaya doğru olmalıdır.
8. Dallar görsel olarak değişmli olmalıdır yani paralel dal olmamalıdır.
9. Dallar yüksekdikçe kalınlık ve uzunluk olarak küçülmelidir.
10. Dallar arasında mutlaka boşluklar bırakılmalıdır.
11. Birinci ve ikinci dal (sağ ve soldaki) orta çizgiden öne doğru bakanı çağırırcasına yerleştirilmelidir.
12. Birinci, ikinci ve üçüncü dal arasında yaklaşık 120 derece olmalıdır. Arka dal ağacın tam arkasında olmamalıdır.
13. Gövdenin bir bölümünde tek bir dal olmalıdır. Sağ ve sol taraflı dallar aynı hizada olmamalıdırlar.
14. Dallar ağaca yukarı doğru incelen bir üçgeni andırakcak bir görünüm vermelidir.
15. İkincil dallar sağa ve sola doğru değişimli uzamalı ve ana dal yerleşim kurallarına uymalıdır. İkincil dallar yukarı aşağı büyümemlidirler.
16. Yaşlı bir ağaç görüntüsü vermek için dallar tellerle aşağı bükülebilinir. Genç ağaçların yükselen dalları olur.
17. Cascade stilinde dallar aynı kurallara uymalıdır fakat gövde aşağı doğru gitmelidir.
18. Çift gövdeli ağçalarda ağaçların arasında kalan dallar birbirlerinin gövdelerinin üzerinden geçmemelidir.
SAKSI
1. Ağaç bonsai saksının orta bölümünden biraz arkdaya doğru sağa ve sola birazdaha yakın olarak yerleştirilmelidir.
2. Bonsai saksının derinliği ağacın gövdesinin en geniş yeriyle yaklaşık aynı olmalıdır.
3. Renkli bonsai saksıları çiçeek açan ve meyve veren ağaçlar için kulanılmalı, ve rengi çiçek ve meyva tonuyla uyumlu olmalıdır.
4. Bonsai saksının genişliği ağacın yüksekliğinin üçte ikisi kadar olmalıdır. Çok küçük ağaçların için genişlikte ağacın yayılımının üçte ikisi kadar olmalıdır.
5. Bonsai saksının stili ağacı yansıtmalıdır. Yukarı doğru fazla harket olmadan uzuyan ağaçlar Dikdörtgen saksılara, Yukarı doğru kavisli ilerleyen ağaçlar Oval yada Yuvarlak saksılara, İri ağaçlar ise Derin ve Dikdörtgen saksılara yerleştirlmelidir.
KÜLTÜR
1. Toprak düzenli olmalıdır tabakalı değil.
2. Düzenli ve güçlü gübreleme yapılmalı.
3. Ağaçlardan yukardan yağmurlama tekniği ile sulanmalı. Batırma yönetemi kullanılmamalı.
4. Nem oranını arttırmak için çakıllı tepsiler kullanımalı. (bir tepsinin içerisüne çakıl doldurun ve içine çakıl yüksekliğini geçmeyecek kadar su koyun bitkilerinizide bu tepsinin üzerine yerleştirin. Buharlaşan su bitkilerinizin nem ihityacını karşılayacaktır.)
5. Çok ince toprak parçalarını eleyerek ayırın ( 2mm altı)
6. Ağaçlarınızı suya ihtiyaçları oldukları zaman sulayın. Düzenli bir rutinle sulama yapmayın.
7. Ağaçları mutlaka dışarda tutun sadece içerde beslemek için uygun olan türleri içerde tutunuz.
Çeviren: Bonsaitr Sitesi Çevirisidir.
Kaynak :
http://www.evergreengardenworks.com/rules.htm http://www.bonsaitr.com/kural.asp